Fréttir
15. desember 2023Öryggissveitir í Íran nauðguðu og beittu öðru kynferðisofbeldi, sem jafngildir pyndingum og annarri illri meðferð, til að ógna og refsa friðsömum mótmælendum árið 2022 í uppreisninni, „Konur, Líf, Frelsi”, samkvæmt nýrri skýrslu Amnesty International.
Skýrslan, sem er 120 blaðsíður að lengd, greinir í smáatriðum frá skelfilegum þolraunum 45 þolenda. Á meðal þeirra eru 26 karlmenn, 12 konur og sjö börn sem sættu nauðgunum, hópnauðgunum og annars konar kynferðisofbeldi af hálfu fulltrúa öryggissveita og leyniþjónustu Íran. Ofbeldið átti sér stað í kjölfar geðþóttahandtöku vegna mótmæla gegn áratugalangri kúgun og rótgróinni kynjamismunun. Írönsk stjórnvöld hafa til þessa dags ekki ákært eða sótt nokkurn opinberan fulltrúa til saka fyrir þær nauðganir eða annað kynferðisofbeldi sem greint er frá í skýrslu Amnesty International.
Börn meðal þolenda
„Rannsókn okkar sýnir hvernig fulltrúar innan leyniþjónustunnar og öryggissveita í Íran nauðguðu og beittu öðru kynferðisofbeldi í þeim tilgangi að pynda, refsa og valda mótmælendum varanlegum líkamlegum og sálrænum skaða. Á meðal þolenda eru börn allt niður í 12 ára aldur. Átakanlegir vitnisburðir, sem við höfum safnað saman, benda til þess að írönsk yfirvöld beiti kynferðisofbeldi sem vopni til að bæla niður mótmæli og andóf í þeim tilgangi að viðhalda völdum með öllum tiltækum ráðum.“
Agnés Callamard, aðalframkvæmdastjóri Amnesty International.
Þolendur fá ekki stuðning eða skaðabætur, refsileysi er algert, þöggunartilburðir fyrirferðamiklir og sár þolenda eru djúp.
Þolendur voru konur og stúlkur sem höfðu tekið af sér höfuðslæðu í mótmælaskyni, auk karlmanna og drengja sem fóru á götur út til að mótmæla kynjamismunun og kúgun sem viðgengist hafa í landinu í marga áratugi.
Erfitt er að áætla útbreiðslu kynferðisofbeldis í þessari uppreisn gegn kynjamismunun þar sem ótti við hefndaraðgerðir leiðir oftast til þess að færri greinar frá því en ella. Engu að síður gefa ítarlegar skráningar Amnesty International á 45 málum, í rúmlega helmingi allra héraða í Íran, auk frásagna þolenda og fyrrum fanga um nauðganir og annað kynferðisofbeldi í varðahaldi, til kynna að umrædd mannréttindabrot séu hluti af stærra mynstri.
Amnesty International deildi niðurstöðum rannsóknar sinnar með írönskum stjórnvöldum þann 24. nóvember síðastliðinn en hefur engin viðbrögð fengið.
„Er þetta ekki það sem þið eruð að biðja um með byltingunni“?
Sextán af 45 vitnisburðum þolenda sem Amnesty International skrásetti í skýrslunni fólu í sér nauðgun. Á meðal þolenda voru sex konur, sjö karlmenn, 14 ára stúlka og tveir 16 og 17 ára drengir. Sex þeirra, fjórar konur og tveir karlmenn, sættu hópnauðgun en þeim var nauðgað af allt að tíu karlmönnum.
Fulltrúar á vegum ríkisins nauðguðu konum og stúlkum í leggöng, endaþarm og munn en karlmönnum og drengjum var nauðgað eingöngu í endaþarm. Þeim var nauðgað með viðar- og járnkylfum, glerflöskum, vatnsslöngum og/eða kynfærum og fingrum gerenda. Nauðganirnar áttu sér stað á varðhaldsstöðvum og í lögreglubílum en einnig í skóla- og íbúðarbyggingum sem breytt hafði verið með ólögmætum hætti í varðhaldsstöðvar.
Farzad sem sætti hópnauðgun í sendibifreið á vegum sérsveitar lögreglu sagði Amnesty International eftirfarandi:
„Óeinkennisklæddir fulltrúar þvinguðu okkur til að snúa að veggnum á bifreiðinni og gáfu okkur raflost í fæturna…Ég sætti pyndingum með barsmíðum…með þeim afleiðingum að nef og tennur brotnuðu. Þeir girtu buxurnar niður um mig og nauðguðu mér…ég var raunverulega rifinn í sundur…ég kastaði oft upp og það blæddi úr endaþarmi.“
Maryam, sem var hópnaugðað í varðhaldi á vegum byltingarvarða Íran rifjaði upp það sem nauðgarar hennar sögðu við hana:
„Þið sækist í getnaðarlim svo við skemmtum ykkur. Er þetta ekki það sem þið eruð að biðja um með byltingunni?“
Amnesty International skráði einnig 29 vitnisburði þolenda sem sættu annars konar kynferðisofbeldi en nauðgun. Það fól m.a. í sér að fulltrúar á vegum ríkisins gripu í, káfuðu, börðu og spörkuðu í brjóst, kynfæri eða rass þolenda, þolendur voru neyddir til að afklæðast, jafnvel fyrir framan kvikmyndatökuvél, þeim var gefið raflost, stungið var með nál í eða ís settur á eistu karlmanna, hár kvenna var klippt eða þær dregnar á hárinu og þolendum og aðstandendum þeirra var hótað nauðgun.
Annars konar pyndingar og ill meðferð fylgdu oft kynferðisofbeldinu, m.a. barsmíðar, svipuhögg, raflost, þvinguð lyfjagjöf, matar- eða vatnsskort og ómannúðlegar aðstæðum í varðhaldi. Öryggissveitir synjuðu einnig ítrekað þolendum um læknisaðstoð m.a. meðferð fyrir áverka eftir nauðgun.
Engar leiðir að réttlæti innanlands
Mikill meirihluti þolenda tjáði Amnesty International að þeir hefðu ekki lagt fram kæru eftir að þeim hafi verið sleppt úr haldi af ótta við skaða og að dómskerfið væri frekar leið yfirvalda til kúgunar en ekki skaðabóta.
Sex þolendur sýndu ummerki um pyndingar eða kvörtuðu yfir ofbeldi í yfirheyrslu hjá fulltrúum frá skrifstofu saksóknara á meðan þeir voru enn í varðhaldi en umkvartanir þeirra voru hunsaðar.
Þrír þolendur lögðu fram formlega kvörtun eftir að þeim var sleppt úr haldi. Tveir voru þvingaðir til að draga kvörtun sína til baka eftir að öryggissveitir hótuðu að ræna og/eða drepa þá eða ættingja þeirra. Kvörtun þriðja þolandans var hunsuð svo mánuðum skipti og sagði háttsettur embættismaður að viðkomandi hefði „mistúlkað“ líkamsleit sem kynferðisofbeldi.
Amnesty International rannsakaði einnig opinbert skjal sem lak út, dagsett 13. október 2022, og var birt í erlendum fjölmiðli sama ár. Skjalið greinir frá því að yfirvöld hylmdu yfir ásakanir tveggja ungra kvenna um nauðgun af fulltrúum byltingarvarða ríkisins sem áttu sér stað við mótmæli. Ríkissaksóknari Teheran ráðlagði að skjalið yrði flokkað sem „algjört trúnaðarmál“ og stakk upp á því að [málinu] yrði „lokað eftir því sem tímanum liði áfram.“
Í áfalli en þrá réttlæti
Konur, karlmenn og börn tjáðu Amnesty International að þau væru enn að fást við líkamleg og andleg áföll í kjölfar nauðgunar og annars kynferðisofbeldis.
Móðir skólapilts sem var nauðgað sagði Amnesty International að sonur sinn hafi tvisvar reynt að fremja sjálfsvíg í varðhaldi.
Mótmælandinn, Sahar, greindi frá því áfalli sem hún varð fyrir vegna kynferðisofbeldis. Fulltrúar öryggissveitar fjarlægðu fötin hennar fyrir utan nærbuxur, þukluðu á brjóstum hennar og kynfærum á meðan þeir hæddust að henni og hótuðu henni nauðgun. Hún sagði:
„Ég var vön að vera baráttukona í lífinu. Jafnvel þegar íslamska ríkið reyndi að brjóta mig niður þá hélt ég áfram. En undanfarið hef ég hugsað mikið um sjálfsvíg… ég er eins og manneskja sem bíður allan daginn eftir kvöldinu til að geta farið að sofa.“
Zahra, kona sem var nauðgað af fulltrúum sérsveita lögreglunnar lýsti langvarandi, sálrænum afleiðingum:
„Ég held ég verði aldrei sama manneskjan aftur. Það er ekkert sem getur fært mig til baka, til að færa sál mína til mín… ég vona að vitnisburður minn leiði til réttlætis og ekki aðeins fyrir sjálfa mig.“
Þar sem engar horfur eru á réttlæti innanlands þá ber alþjóðasamfélaginu skylda til að standa með þolendum og kalla eftir því að réttlætið nái fram að ganga. Alþjóðasamfélagið verður að styðja framlengingu á tilskipun um óháða og sjálfstæða rannsóknarnefnd á vegum Sameinuðu þjóðanna um Íran til að tryggja áframhaldandi söfnun, varðveislu og greiningu sönnunargagna um brot á alþjóðalögum og önnur gróf mannréttindabrot. Við skorum á ríki að hefja sakamálarannsókn í eigin landi á hendur hinum grunuðu aðilum samkvæmt grundvallarreglu um alþjóðlega lögsögu vegna brota á alþjóðalögum, með alþjóðlega handtökuskipan í huga.
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu