Fréttir
28. apríl 2020Á meðan margir halda sig heima fyrir í einangrun, sóttkví eða vegna yfirstandandi samkomubanns þá reiðir fólk sig mun meira á síma, fartölvur og önnur fjarskiptatæki til að halda sambandi.
Stafrænt eftirlit hefur lengi vel verið notað sem vopn gegn mannréttindasinnum. Núverandi ástand skapar enn meiri hættu vegna samskipta fólks um viðkvæm málefni á netinu og ýtir enn frekar undir hættu á mannréttindabrotum. Þetta þýðir að allir eru berskjaldaðri fyrir netárásum og netsvindlum þar sem netglæpamenn reyna að nýta sér ástandið.
Hér að neðan eru sex ráð varðandi netöryggi:
1. Uppfærum símann, tölvur og forrit
Mikilvægt er að uppfæra reglulega tæki og samskiptaforrit til að draga úr hættu á árásum. Villur í hugbúnaði eru algengari í eldri útgáfum forrita og gerir tækin þín viðkvæmari fyrir árásum. Mikilvægt er að hlaða niður forritum aðeins frá traustum aðilum eins og Apple Store og GooglePlay.
2. Hugsum áður en við „smellum”
Mikilvægt er að hafa varann á fyrir vefveiðum á tímum COVID-19 en svindlarar geta nýtt sér ástandið með því að reyna að fá fólk til að ýta á hlekki og viðhengi í tölvupóstum eða skilaboðum með fréttum um kórónuveirufaraldurinn. Ef þú þekkir ekki til sendandans þá skaltu ekki opna viðhengi eða ýta á hlekki. Einnig er gott ráð að skoða vefsíður fyrirtækja og samtaka sem póstur kemur frá í stað þess að opna hlekkinn. Þá er mikilvægt að hafa augun opin fyrir stafsetningarvillum og röngu málfari.
3. Verndum friðhelgi einkalífs
Þegar við eyðum meiri tíma á netinu erum við líklegri til að deila meiri persónulegum upplýsingum. Mikilvægt er því að endurskoða stillingar á tækjunum þínum. Facebook og Google búa yfir ótrúlegu magni upplýsinga um líf okkar. Mögulegt er að nýta þennan tíma til að skoða þjónustur frá öðrum aðilum en helstu tæknirisunum.
Þú getur takmarkað hversu mikið gagnamagn Google getur safnað frá þér, eins og upplýsingar um staðsetningu og sögu leitarvélar þinnar, með því að veita ekki heimild fyrir því í Google–aðganginum þínum.
Þú getur í raun ekki stjórnað því hvaða gögn Facebook safnar en þú getur stjórnað því hvað fólk sér.
4. Tengjumst fjarfundum örugglega
Fjarfundir hafa aldrei verið vinsælli en nú og hópsamtöl milli vinnufélaga, fjölskyldna og vina fara fram á forritum sem leyfa mörgum einstaklingum að tala saman í einu. Spurningar hafa vaknað um öryggi þessara forrita. Forstjóri Zoom samskiptaforritsins þurfti að draga til baka þá yfirlýsingu að þeir væru með örugga dulkóðun (e. end-to-end) og hefur t.d. ríkisstofnunum í Tævan nú verið bannað að nota forritið af öryggisástæðum.
Hægt er að kanna möguleikann á notkun annarra forrita líkt og Jitsi Meet sem krefst þess ekki að notendur hlaði niður forritinu eða búi til aðgang. Fyrir samskipti milli minni hópa er öruggara að nota þjónustur sem eru með örugga dulkóðun líkt og Signal, WhatsApp eða Wire.
5. Stafræn vortiltekt
Ef við eyðum þeim notendaaðgöngum sem við notum ekki lengur liggja færri persónuleg gögn um okkur á netinu og því minni hætta á brotum gegn friðhelgi einkalífsins.
Eitt af vorverkunum gæti einnig verið að setja upp lykilorðaforrit sem geymir öll lykilorðin þín dulkóðuð og býr til ný sérstæð lykilorð sem erfitt er að giska á. Dæmi um slík forrit eru t.d. KeePassXC, LastPass eða 1Password.
6. Siglum í gegnum upplýsingaóreiðuna
Mikilvægt er að læra að takast á við allt það umfang upplýsinga sem berast okkur um þessar mundir á netinu. Mikið magn upplýsingaóreiðu, rangfærslna og rangra upplýsinga er á sveimi á netinu. Nauðsynlegt er að skoða hvaðan upplýsingar upphaflega koma og hvort hægt sé að staðfesta upplýsingar á öðrum traustum miðlum. Alþjóðaheilbrigðismálastofnunin (e. WHO) heldur úti COVID-19 vefsíðu þar sem „mýtur” um faraldurinn eru leiðréttar.
Fyrirtæki líkt og Facebook og Google segjast vinna að því að koma í veg fyrir dreifingu falsfrétta en höfum varann á því ríkisstjórnir geta nýtt sér umræðuna um „falsfréttir” á netinu til að brjóta á tjáningarfrelsi einstaklinga.
Mikilvægast er, á þessum tímum og héðan í frá, að berjast fyrir mannréttindum á netinu. Ríkisstjórnir og fyrirtæki nota í auknum mæli stafræn eftirlitskerfi í baráttunni við kórónuveirufaraldurinn. Mögulegt er að sum þessara kerfa geti bjargað lífum en önnur geta brotið á friðhelgi einkalífsins, tjáningarfrelsinu og öðrum mannréttindum á þann hátt að líf okkar gæti breyst til frambúðar. Núna er tíminn til að taka höndum saman og tryggja að við og réttindi okkar á netinu lifi af þennan faraldur.
Á aðalvefsíðu Amnesty International er hægt að nálgast námskeið um öryggi á netinu.
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu