Góðar fréttir
31. júlí 2023Amnesty International og stuðningsfólk okkar hefur átt þátt í að bjarga lífum, breyta lögum og vernda mannréttindi það sem af er árinu 2023. Árangur hefur náðst á ýmsum sviðum. Mannréttindasigrar í loftslagsmálum, tækni, fyrir hinsegin réttindi, réttindi flóttafólks, kvenréttindi, gegn dauðarefsingunni ásamt því að fangar sem hafa verið ranglega fangelsaðir hafa verið leystir úr haldi og stjórnvöld dregin til ábyrgðar.
Breytingar á lögum
Bandaríkin
Amnesty International í Bandaríkjunum hefur unnið hörðum höndum að því að binda enda á byssuofbeldi í landinu. Í Illinois og Michigan átti Amnesty International þátt í því að lög um byssuöryggi voru samþykkt. Illinois er níunda ríki landsins til að banna árásarvopn og Michigan hefur sett á kröfu um bakgrunnsskoðun fyrir kaup á öllum skotvopnum.
Ástralía
Í kjölfar herferðar Amnesty International og annarra samtaka var lagt fram frumvarp um hækkun sakhæfisaldurs úr tíu ára í tólf ára og hækka hann svo í 14 ára aldur í júlí 2025. „Síbrotabörn“ geta þó áfram sætt líkamsleit, réttarhöldum og fangelsisvist. Frumbyggjabörn í Ástralíu eru í einna viðkvæmustu stöðunni í réttarkerfinu og er meirihluti barna í fangelsi úr hópi þeirra.
Evrópusambandið
Lönd innan Evrópusambandsins innleiddu í maí Ljubljana-Haag sáttmálann um alþjóðlegt samstarf um rannsóknir og saksóknir vegna hópmorða, glæpa gegn mannúð, stríðsglæpa og annarra alþjóðlegra glæpa. Fulltrúar Amnesty International voru viðstaddir ráðstefnu um málið til að vekja athygli á vanköntum og koma með tilmæli.
Þetta er stór sigur fyrir Amnesty International sem unnið hefur að sáttmálanum í tíu ár. Fjölmörg tilmæli frá samtökunum eru í sáttmálanum.
Dauðarefsingin
Malasía
Í byrjun júlí voru tekin jákvæð skref í átt að afnámi dauðarefsingarinnar í Malasíu þegar lög um afnám lögbundinnar dauðarefsingu tóku formlega gildi. Nú er ekki lengur sjálfkrafa dæmt til dauða fyrir ákveðin brot og að auki hefur dauðarefsingin verið afnumin fyrir sjö tegundir glæpa. Einnig voru samþykkt lög þess efnis að fangar geti óskað eftir endurskoðun á dauðadómi sem var kveðinn upp þegar lögbundin dauðarefsing var enn í gildi. Ekki er enn ljóst hvenær þessi lög taka gildi þar sem ekki er búið að gefa út opinberlega tilkynningu um það. Amnesty International hefur lengi barist gegn dauðarefsingunni og fagnar því þessu jákvæða skrefi í Malasíu.
Gana
Þingið í Gana samþykkti nú í júlí að afnema dauðarefsinguna úr lögum. Forseti landsins þarf nú að skrifa undir lögin sem allra fyrst. Amnesty International kallar einnig eftir því að stjórnvöld þar í landi afnemi dauðarefsinguna einnig úr stjórnaskránni.
Hinsegin réttindi
Ísland
Í júní voru lög samþykkt sem banna bælingarmeðferð. Þar með er bannað að neyða, blekkja eða hóta einstaklingum til að fá þá til að undirgangast meðferð í þeim tilgangi að bæla niður og breyta kynhneigð, kynvitund eða kyntjáningu. Ísland bættist í hóp rúmlegra þrjátíu landa sem nú þegar hafa bannað þessa grimmilegu meðferð.
Íran
Zahra Sedighi-Hamadani var dæmd til dauða árið 2022 fyrir að styðja hinsegin réttindi. Amnesty International kallaði eftir lausn hennar og eftir rúmt ár í fangelsi var hún að lokum leyst úr haldi. Mál hennar var í SMS-aðgerðaneti Íslandsdeildarinnar.
Ástralía
Queensland-fylki í Ástralíu samþykkti lög í júní um að fjarlægja hindranir við uppfærslu fæðingarskírteinis. Þessi lög þýða að kynsegin fólk neyðist ekki lengur til að fara í kynleiðréttingu til að leiðrétta kynskráningu sína. Þetta er fagnaðarefni þar sem Amnesty International hefur barist fyrir hinsegin réttindum í Queensland-fylki í samstarfi við önnur samtök.
Taívan
Stórt skref fram á við fyrir réttindi hinsegin fólks var tekið í Taívan fyrr á árinu. Þrátt fyrir að Taívan væri eitt af fyrstu löndum í Asíu til að leyfa hjónabönd samkynhneigðs fólks árið 2019 var ekki leyfilegt fyrir fólk af sama kyni að gifta sig ef annar aðilinn væri frá landi þar sem slík hjónabönd væru bönnuð. Stjórnvöld tilkynntu fyrr á árinu að það væri nú leyfilegt. Að auki var samþykkt að samkynhneigt fólk í hjónabandi mætti ættleiða börn. Amnesty International í Taívan hefur unnið í þágu hinsegin réttinda í samstarfi við aðra hópa til að tryggja þessi réttindi þar í landi.
Eistland
Í júní voru lög samþykkt sem leyfa hjónaband samkynhneigðs fólks í Eistlandi.
Suður-Kórea
So Seong-wook og maki hans Kim Yong-min héldu brúðkaupsveislu árið 2019 og höguðu lífi sínu eins hjón. En hjónabönd samkynhneigðs fólks eru ekki lögleg í Suður-Kóreu og því höfðu þeir ekki sömu réttindi og gagnkynhneigð hjón, til dæmis þegar kemur að heilbrigðisþjónustu.
Í kjölfar herferðar með stuðningi frá Amnesty International voru þeir fyrsta samkynja parið til að skrá hvorn annan sem nánasti aðstandandi í heilbrigðiskerfinu. Átta mánuðum síðar var skráning þeirra gerð ógild. Farið var með málið fyrir dómstóla og að lokum fyrirskipaði hæstiréttur í Suður-Kóreu að heilbrigðiskerfið verði að leyfa samkynja maka að fá sameiginlegan aðgang að heilbrigðisþjónustu. Þetta er framfaraskref fyrir réttindi hinsegin fólks þar í landi.
Tækni
Alþjóðlegt
Í mars á þessu ári uppgötvaði tæknideild Amnesty International njósnahugbúnað sem herjaði á Android-kerfi frá Google og iOS-kerfi iPhone. Google og Apple voru látin vita. Google gat í samstarfi við aðra söluaðila Android, eins og Samsung, gert uppfærslu til að vernda notendur gegn þessari hakkárás og Apple gat lagað þetta hjá sér.
Suður-Kórea
Hæstiréttur Suður-Kóreu komst að þeirri niðurstöðu eftir níu ára málsmeðferð að Google yrði að gefa upp hvort að persónulegar upplýsingar baráttufólks fyrir mannréttindum, eins og netföng, hefðu verið send til leyniþjónustu Bandaríkjanna. Á meðal þeirra voru aðgerðasinnar Amnesty International í Kóreu. Þessar niðurstöður draga fyrirtæki á borð við Google til ábyrgðar vegna réttarins til persónuverndar.
Bandaríkin
Njósnahugbúnaður getur haft áhrif á mannréttindi í framtíðinni. Amnesty International hefur kallað eftir alþjóðlegu banni gegn njósnahugbúnaði. Biden, Bandaríkjaforseti, skrifaði undir forsetatilskipun í mars um að takmarka notkun njósnahugbúnaðar hjá stjórnvöldum Bandaríkjanna. Þremur dögum síðar tilkynntu 11 ríkisstjórnir til viðbótar að þær myndu sameina krafta sína til að hindra útbreiðslu og misbeitingu njósnahugbúnaðar.
Herferðin Þitt nafn bjargar lífi
Simbabve
Cecillia Chimbiri og Joanah Mamombe voru sýknaðar af ákæru um sviðsetningu mannráns í júní. Þær voru handteknar og numdar á brott í kjölfar mótmæla árið 2020. Við fögnum sýknun þeirra en draga þarf gerendur mannráns þeirra til ábyrgðar. Mál þeirra var í Þitt nafn bjargar lífi 2022.
Egyptland
Mohamed el-Baqer mannréttindalögfræðingur og Parick Zaki rannsakandi voru leystir úr haldi í júlí og hafa sameinast ástvinum sínum á ný. Þeir hefðu aldrei átt að sitja í fangelsi. Mál Mohamed var hluti af okkar árlegu og alþjóðlegu herferð, Þitt nafn bjargar lífi, árið 2021. Enn eru þúsundir ranglega í haldi fyrir að tjá skoðanir sínar í Egyptalandi sem stjórnvöld verða leysa úr haldi.
Tyrkland
Í júní var sakfelling Taner Kılıç og Idil Eser, formanni og fyrrum framkvæmdastjóra Amnesty International í Tyrklandi, felld úr gildi. Amnesty International fylgdist vel með réttarhöldum þeirra og hafði lengi barist fyrir máli þeirra þar sem sakfellingarnar voru af pólitískum rótum runnar. Mál þeirra var einnig í Þitt nafn bjargar lífi 2017.
Cecillia Chimbiri og Joanah Mamombe fagna niðurstöðunni.
Lausn fanga
Bandaríkin
Majid Khan, Ahmed Rahim Rabbani, Abdul Rahim Rabbani, Ghassan al-Sharbi og Said Bakush voru leystir úr haldi úr Gvantanamó-fangabúðunum fyrr á árinu eftir áratugalanga varðhaldsvist að geðþótta.
Fyrrum fangi, Mansoor Adayfi, sem var leystur úr haldi og sendur til Serbíu árið 2016 gat einnig ferðast á ný eftir 21 ár til að taka þátt í málþingi í Noregi í júní eftir að Amnesty International gat hjálpað honum að fá vegabréf frá Jemen.
„Ég vil þakka Amnesty International fyrir störf sín í þágu fyrrum fanga Gvantanamó og í þágu mannúðar vegna þess að Amnesty International er í forystu í baráttunni gegn pyndingum, kúgun, óréttlæti um heim allan. Ég heyrði í fyrsta sinn um Amnesty International í Gvantanamó, lögfræðingar komu með skýrslur og bréf handa okkur. Það að vita að einhver þarna úti standi með manni, berst fyrir mann og kallar eftir lausn manns, hjálpar til við að finnast maður vera mennskur. Það gefur von.“
Mansoor Adayfi
Bangladess
Fjölmiðlamaðurinn Shamsuzzaman Shams var handtekinn þann 29. mars fyrir að birta grein um áhrif kreppunnar í landinu. Ekki var vitað hvar hann var í tíu klukkustundir þar til lögregla staðfesti að hann væri í haldi á grundvelli grimmilegra netöryggislaga. Amnesty International greip til skyndiaðgerðar í máli hans og í byrjun apríl var Shamsuzzaman leystur úr haldi gegn tryggingu sem er mjög óvenjulegt þar sem flestir fangar sæta löngu gæsluvarðhaldi. Amnesty International hefur lengi barist gegn netöryggislögunum í Bangladess.
Íran
Mótmælendurnir Arshia Takdastan, Mehdi Mohammadifard og Javad Rouhi voru dæmdir til dauða eftir gífurlega ósanngjörn réttarhöld fyrir það eitt að tjá sig um dauða Möhsu Amini sem dó í kjölfar varðhalds. Mál þeirra var hluti af skyndiaðgerðaneti Amnesty International þar sem kallað var eftir því að dauðadómur þeirra yrði mildaður. Í maí 2023 felldi hæstiréttur dauðadóminn úr gildi og dró sakfellingu þeirra til baka. Síðar í sama mánuði tilkynnti lögfræðingur Arshia á Twitter að hann hefði verið leystur úr haldi gegn tryggingu.
Íran/Austurríki
Kamran Ghaderi og Massud Mossaheb eru með austurískan og íranskan ríkisborgararétt og voru í haldi í Íran. Þeir voru leystir úr haldi án skilyrða í byrjun júní og gátu loks farið aftur til Vínarborgar til fjölskyldna sinna. Þeir voru báðir sakfelldir í kjölfar ósanngjarnra réttarhalda á grundvelli þvingaðra „játninga“ sem fengust með pyndingum og annarri illri meðferð.
„Þið hjálpuðu ekki aðeins við að vekja athygli á óréttlætinu sem ég sætti heldur veittuð þið mér kjark með því að láta mig vita að í heiminum eru til gott fólk með samkennd. Vinsamlegast haldið áfram sýna öðru fólki stuðning!“
Massud Mossaheb
Massud Mossaheb
Angóla
Tanaice Neutro er aðgerðasinni frá Angóla sem notar tónlist sína til að mótmæla. Hann var handtekinn í janúar 2022 og ranglega fangelsaður í rúmt ár. Amnesty International vakti athygli á máli hans og að lokum var hann leystur úr haldi í júní.
„Það sem snerti mig mest er að vita til þess að það þarf ekki að þekkja viðkomandi persónulega heldur er nóg að þekkja sögu hans til að sýna stuðning og samstöðu. Þið þekktuð ekki eiginmann minn en samt studduð þið hann.“
Teresa, eiginkona Tanaice Neutro
„Ég trúi því ekki enn að stærstu mannréttindasamtök heims ákváðu að taka upp málið mitt. Ég er þakklátur fyrir allan stuðninginn sem ég og fjölskyldan mín fengum frá Amnesty International.“
Tanaice Neutro
Venesúela
Venesúelski ljósmyndarinn Carlos Debiais var ranglega handtekinn í nóvember 2021 þegar hann var að taka upp myndir á dróna við olíuhreinsistöð og meðal annars ásakaður um hryðjuverk. Fangelsismálayfirvöld í Venesúela höfðu neitað að framfylgja skipun um lausn hans í apríl 2022 og því var hann 14 mánuði til viðbótar í haldi að geðþótta. Hann var loksleystur úr haldi í júní 2023. Carlos þarf þó að mæta í dómsal á 60 daga fresti þrátt fyrir lausn hans.
„Þakkir til ykkar allra frá mér og fjölskyldu minni fyrir ykkar ótrúlega starf í að koma máli mínu á framfæri. Sem betur fer er ég nú frjáls. Þakkir til allra í Amnesty-fjölskyldunni.“
Carlos Debaiais
Fílabeinsströndin
Í mars voru 26 mótmælendur dæmdir í tveggja ára fangelsi vegna þess að þeir sýndu, með friðsamlegum hætti, stuðning sinn við stjórnmálaflokk fyrrum forseta landsins. Amnesty International kallaði eftir sanngjarnri málsmeðferð fyrir þá og náði málið mikilli athygli í landinu. Stuttu síðar voru mótmælendurnir leystir úr haldi og fengu fjögurra mánaða skilorðsbundinn dóm.
Pakistan
Mahal Baloch var handtekin í febrúar ásamt ungum börnum og öðrum fjölskyldumeðlimum. Fjölskyldumeðlimir hennar voru leystir úr haldi en hún var áfram í haldi þar til í maí þegar hún fékk lausn gegn tryggingu. Lögregla ásakaði hana um að vera hluti af vopnuðum aðskilnaðarhópi sem hafði framið sjálfsvígssprengjuárásir og sagði hana hafa játað.
Á meðan hún var í haldi var rekin rógsherferð gegn henni og hún þvinguð af yfirvöldum til að mæta í sjónvarpsviðtöl. Amnesty International brást hratt við með skyndiaðgerð og hún var laus úr haldi þremur mánuðum eftir handtöku.
Yfirvöld dregin til ábyrgðar
Ástralía og Nýja-Sjáland
Alþjóðaknattspyrnusambandið FIFA staðfesti í mars að ferðamálaátak Sádi-Arabíu (Visit Saudi) myndi ekki vera stuðningsaðili heimsmeistaramóts kvenna í fótbolta í Ástralíu og Nýja-Sjálandi. Þetta er stór sigur fyrir aðgerðasinna og leikmenn sem höfðu talað máli mannréttinda.
Fyrir tilkynninguna kallaði Amnesty International eftir því að íþróttamálaráðherra Nýja-Sjálands myndi fordæma mannréttindabrot í Sádi-Arabíu og kalla eftir umbótum þar í landi ásamt því að þrýsta á FIFA að gera slíkt hið sama. Þessi ákvörðun FIFA sýnir að mannréttindi skipta máli í íþróttum.
Síle
Rannsókn á máli Moises Órdenes hófst á ný í febrúar en tveimur mánuðum áður hafði saksóknari hætt rannsókn á hendur sjö af 13 lögreglumönnum sem voru ákærðir fyrir að ráðast á Moises á mótmælum í október 2019. Lögfræðingur og fjölskylda hans töldu rannsóknina ekki fullkláraða. Þökk sé ákalli Amnesty International er enn verið að rannsaka aðild þessara sjö lögreglumanna. Mál Moises var eitt af málum í SMS-aðgerðaneti Íslandsdeildarinnar.
Slóvakía
Evrópunefndin vísaði máli Slóvakíu til dómstóls Evrópusambandsins fyrir að brjóta tilskipun sambandsins. Ástæðan fyrir því er að stjórnvöld Slóvakíu hafa ekki brugðist við mismunun sem róma-fólk sætir í skólakerfinu með fullnægjandi hætti. Þetta er í fyrsta sinn sem nefndin ákveður að vísa mál lands til dómstóls fyrir brot á tilskipun sem á að tryggja jafnrétti og vernd frá mismunun á grundvelli kynþáttar eða uppruna. Amnesty International hefur lengi rannsakað og bent á aðskilnað róma-fólks í skólakerfinu og er þetta mikill sigur fyrir málstaðinn.
Argentína
Unglingspilturinn Blas Correas tók ranga beygju og var í kjölfarið skotinn til bana af lögreglu árið 2020. Amnesty International hefur stutt fjölskyldu hans í þrjú ár til að tryggja réttlæti í máli hans. Í kjölfar réttarhalda fyrr á árinu voru tveir lögreglumenn dæmdir í lífstíðarfangelsi og nokkrir í fjögurra ára fangelsi en tveir voru sýknaðir. Dómstóllinn tók undir ákall Amnesty International um nauðsyn aukinnar þjálfunar innan öryggissveita landsins.
RÉTTINDI FARAND-OG FLÓTTAFÓLKS
Perú/Venesúela
Stórsigur vannst fyrir réttindi venesúelsks farandfólks í Perú þegar þingið í Perú samþykkti lög um að draga til baka ósanngjarnar sektir á hendur fólki frá Venesúela sem hefur dvalið lengur en vegabréfsáritun segir til um. Þetta er aukin vernd fyrir fólk frá Venesúela sem þarfnast alþjóðlegrar verndar. Amnesty International hefur gefið út tvær skýrslur um stöðu fólks frá Venesúela í Perú.
Kanada
Í kjölfar þrýstings frá Amnesty International samþykktu fjögur ríki í Kanada að fylgja í fótspor fjögurra annarra ríkja landsins um að segja upp samningi við alríkið sem kveður á um að halda farandfólki í varðhaldi í ríkisfangelsum.
Þessi ákvörðun er jákvætt skref í að binda enda á þetta skaðvænlega kerfi. Í stað þess að setja farandfólk í varðhald kallar Amnesty International eftir því að landamæravarsla Kanada beiti öðrum mannréttindamiðuðum aðferðum en varðhaldi.
Ástralía
Í kjölfar áralangrar herferðar samþykktu áströlsk stjórnvöld varanlegt dvalarleyfi fyrir 19.000 einstaklinga sem höfðu búið við stöðuga óvissu í allt að tíu ár. Nú hefur fólkið möguleika á að hitta fjölskyldu, stunda nám, ferðast og taka þátt í áströlsku samfélagi að fullu. Þessar umbætur voru löngu tímabærar og munu breyta lífi fólks sem hefur um árabil aðeins fengið tímabundna vernd.
„Margt fólk eins og ég sem leitaði verndar í Ástralíu og hefur búið hér í allt að tíu ár hefur þjáðst að óþörfum vegna langvarandi og grimmilegrar stefnu ástralskra stjórnvalda um tímabundna vernd. Fyrir okkur sem mannréttindasamtök er það léttir að sjá hamingjuna sem fylgir.“
Zaki Haidari, herferðastjóri flóttafólks í Ástralíu
KVENRÉTTINDI
Sviss og Holland
Sögulegur mannréttindasigur átti sér stað í Sviss þegar gerðar voru breytingar á lögum sem skilgreina nú „kynlíf gegn vilja annarra manneskju“ sem nauðgun. Áður var úrelt skilgreining á nauðgun sem fól í sér ofbeldi, hótanir eða þvinganir og aðeins konur voru taldar vera þolendur nauðgunar. Nú skilgreina lögin að allt kynlíf án samþykkis er nauðgun. Amnesty International í samstarfi við aðra aðili unnu hörðum höndum að styðja þessa lagabreytingu. Þetta er mikilvægur sigur fyrir þolendur kynferðisofbeldi í Sviss.
Fulltrúadeild Hollandsþings samþykkti einnig í júlí úrbætur á lögum um nauðgun. Þar er kynlíf án samþykkis skilgreint sem nauðgun. Von er á því að innan níu mánaða verði lögin samþykkt af öldungadeildarþing Hollands.
Íran
Starf Amnesty International hafði enn og aftur jákvæð áhrif á fangelsaðar baráttukonur fyrir kvenfrelsi í Íran. Í febrúar voru Yasaman Aryani og móðir hennar Monireh Arabshah leystar úr haldi eftir að hafa setið fjögur ár í fangelsi eftir að hafa hlotið 16 ára fangelsisdóm. Þær voru handteknar að geðþótta árið 2019 fyrir vekja athygli á kúgandi lögum í Íran sem þvinga konur til að bera höfuðslæðu. Mál þeirra var hluti af alþjóðlegu og árlegu herferð okkar, Þitt nafn bjargar lífi, árið 2019.
Benín
Fjórar konur voru handteknar á sjúkrahúsi í Benín í kjölfar barnsfæðingar þar sem þær gátu ekki borgað sjúkrahúsgjöld sín. Amnesty International skrifaði yfirvöldum og kallaði eftir tafarlausri lausn þeirra og minnti á skyldu ríkisins til að vernda rétt þeirra til heilsu og frelsis. Þremur dögum síðar voru konurnar fjórar leystar úr haldi frá sjúkrahúsinu.
Japan og Argentína
Japan hefur samþykkt að leyfa til reynslu sölu á neyðargetnaðarvörn án lyfseðils. Japan hefur nú bæst í hóp um 90 landa þar sem neyðargetnaðarvörn er í boði án lyfseðils. Aðgengi að heilbrigðisþjónustu er mikilvægt fyrir kyn-og frjósemisréttindi. Nú er einnig hægt að fá neyðargetnaðarvörn án lyfseðils í Argentínu
Loftslagsmál
Ástralía
Ástralía bættist í hóp 132 landa sem studdi framtak Vanuatu að ábyrgð ríkja í loftslagsmálum yrði tekið upp af Alþjóðadómstólnum í Haag. Amnesty International í fleiri löndum ásamt öðrum samtökum hafa unnið að þessu máli til að tryggja skuldbindingu stjórnvalda í loftslagsmálum. Þetta þýðir að dómstóllinn mun gefa út sitt lagalega álit um skyldur stjórnvalda til að vernda mannréttindi núverandi og framtíðarkynslóða gegn áhrifum loftslagsbreytinga.
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu