Fréttir
14. maí 2020Árásir gegn fjölmiðlafólki og gagnrýnendum stjórnvalda vegna viðbragða við kórónuveirufaraldrinum hindra að hægt sé að takast á við hann. Amnesty International varar við ritskoðun á mikilvægum upplýsingum um faraldurinn um heim allan og kallar eftir því að stjórnvöld setji lýðheilsu í forgang fram yfir verndun orðspors síns.
Frá upphafi faraldursins, þegar kínversk yfirvöld ritskoðuðu fjölmiðlaumfjöllun og refsuðu uppljóstrurum, hefur fjölmiðlafólk um allan heim sett líf sitt, frelsi og starf í hættu til að deila upplýsingum til almennings sem gætu bjargað lífum.“
Ashfaq Khalfan, framkvæmdastjóri lagaskrifstofu Amnesty International.
Hættuleg ritskoðun
Réttar og tímanlegar upplýsingar eru meginatriði þegar kemur að rétti einstaklinga til heilsu. Fólk á rétt á upplýsingum um eiginleika og útbreiðslu veirunnar ásamt leiðum til að vernda sig frá smiti. Víðsvegar um heiminn hafa stjórnvöld handtekið fjölmiðlafólk og sett í varðhald fyrir að dreifa slíkum upplýsingum.
Rússneska blaðakonan Elena Milashina gagnrýndi viðbrögð yfirvalda í Téténíu. Leiðtogi Téténíu, Ramzan Kadyrov, kallaði fólk sem smitar aðra „verra en hryðjuverkamenn og ætti skilið að vera drepið“. Milhasina taldi þessi orð geta leitt til þess að fólk leyndi einkennum sínum vegna ótta. Kadyrov hótaði Milashina í myndbandi á Instagram og biðlaði til rússneskra yfirvalda „að stöðva ómennskt fólk eins og hana sem ögraði fólki með skrifum sínum“.
Í Egyptalandi var Atef Hasballah, ritstjóri dagblaðs, handtekinn þann 18. mars og honum haldið án nokkurra upplýsinga í tæpan mánuð þegar hann dró í efa opinberar tölur um smit á Facebook-síðu sinni.
Í Níger var blaðamaðurinn Mamane Kaka Touda handtekinn í byrjun mars eftir að hafa birt á samfélagsmiðli grun um smit á spítala.
Í Venesúela var Darvinson Rojas í haldi í 12 daga fyrir umfjöllun um útbreiðslu veirunnar í landinu og þrýst á hann að gefa upp heimildir sínar.
Í Tyrklandi voru İsmet Çiğit og Güngör Aslan handteknir vegna starfa sinna á veffréttamiðli þann 18. mars í kjölfar greinar um tvö dauðsföll sem tengdust kórónuveirunni á einum spítala. Þeir voru leystir úr haldi eftir yfirheyrslu en fannst þeir ekki getað fjallað um málefnið áfram.
Í Indlandi hafa nokkrir blaðamenn verið yfirheyrðir af lögreglu vegna umfjöllunar sinnar og sumir handteknir.
Fjölmiðlafólk hefur verið sótt til saka fyrir umfjöllun um kórónuveiruna í mörgum löndum eins og Aserbaísjan, Kasakstan, Serbíu, Bangladess, Kambódíu, Úganda, Rúanda, Sómalíu, Túnis og Palestínu.
Umfjallanir um mannréttindabrot í tengslum við faraldurinn, líkt og lögregluofbeldi eða bágar aðstæður í fangelsum, hafa leitt til þess að fjölmiðlafólk hefur verið áreitt, sótt til saka, orðið fyrir árásum eða því hótað.
Í Kenía var tekið upp á myndband hvar lögreglan réðst á blaðamenn sem reyndu að taka upp lögregluofbeldi gegn fólki í biðröð í ferju fyrir útivistarbann.
Í Bangladess réðust flokksmenn stjórnarflokks á fjóra blaðamenn fyrir umfjöllun á Facebook Live um spillingu við mannúðaraðstoð.
Falsfréttir
Nokkur lönd hafa notað kórónuveirufaraldurinn sem fyrirslátt nýrrar löggjafar gegn dreifingu falsfrétta. Til dæmis í Aserbaísjan, Ungverjalandi, Rússlandi, Úsbekistan, Kambódíu, Sri Lanka, Tælandi, Tansaníu og nokkrum ríkjum á Arabíuskaganum. Í flestum þessara tilfella eru það yfirvöld sem skilgreina hvað falsfréttir eru en það stríðir gegn frjálsri umræðu.
Stjórnvöld í Ungverjalandi settu á ný lög gegn dreifingu falsfrétta eða rangra upplýsinga um vernd gegn veirunni. Brot á lögunum varða allt að fimm árum í fangelsi. Fjölmiðlafólk hefur verið áreitt og því ógnað fyrir gagnrýni á stjórnvöld vegna viðbragða við faraldrinum.
Í Bosníu var kona, sem starfar sem læknir, ákærð fyrir rangar upplýsingar og að ýta undir ótta vegna færslu á Facebook um skort á öndunarvélum og öðrum búnaði á einum spítala. Hún á yfir höfði sér 1500 evra sekt.
„Í miðjum kórónuveirufaraldri ættu yfirvöld að forgangsraða öðrum hlutum en að leita eftir færslum á Facebook sem þeim líkar illa við.“
Ashfaq Khalfan framkvæmdastjóri lagaskrifstofu Amnesty International.
Umræður eru af hinu góða
Fólk á rétt á upplýsingum er varða heilsu, eins og skort á lækningatækjum og áreiðanlega tölfræði jafnvel þó hún sé á skjön við upplýsingar frá stjórnvöldum.
Alþjóðalög banna refsingu við að tjá sig um falskar upplýsingar auk þess sem það er ekki árangursrík leið til að verja lýðheilsu.
Stjórnvöld ættu í staðinn að tryggja dreifingu áreiðanlegra og gagnreyndra upplýsinga á aðgengilegan máta.
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu