Fréttir
29. október 2025
Um heim allan streyma ungmenni, svokölluð Z-kynslóðin, út á götur til að berjast fyrir réttindum sínum. Í Madagaskar mótmæla þau ítrekuðum vatnsskorti og rafmagnsleysi. Í Perú er réttinum til þungunarrofs ógnað. Í Indónesíu hafa ungmenni látið í sér heyra gegn aukinni valdboðsstefnu stjórnvalda.
Í stað þess að greiða leið fyrir mótmæli og vernda réttinn til að mótmæla hafa öryggissveitir brugðist við af hörku með ólögmætri valdbeitingu sem stofnar lífi mótmælenda í hættu. Ungt fólk ætti ekki að þurfa að hætta lífi sínu fyrir það eitt að mótmæla.
Fjórir aðgerðasinnar af Z-kynslóðinni deila sinni sögu. Robert, Paola, Derry og Rova segja frá því hvers vegna þau eru staðráðin í því að mótmæla þrátt fyrir ógnir.
©Alain Pitton/NurPhoto
Robert*, 20 ára frá Madagaskar
Við viljum að raddir okkar fái að heyrast. Alltof lengi hefur verið litið fram hjá ungu fólki jafnvel þó við séum framtíð þessarar þjóðar. Mótmæli eru ekki aðeins andspyrna. Við erum að nýta grunnréttindi okkar til að láta í okkur heyra og tjá óánægju okkar.
Með því að fara út á götu og taka þátt í mótmælum sýnum við að við sættum okkur ekki lengur við þögn og við þrýstum á valdhafa til að hlusta loks á fólkið sem það ber skyldu til að sinna. Við mótmælum í þágu betri framtíðar og höfnum kerfi sem hefur vanrækt menntun og hefur látið heila kynslóð mæta afgangi.
Við hættum lífi okkar með því að mótmæla. Lögreglan beitir oft ólögmætu valdi gegn mótmælendum sem hefur leitt til dauðsfalla og alvarlegra meiðsla. Við eigum stöðugt á hættu að vera handtekin fyrir að tjá okkur eða deila upplýsingum. Við þurfum á alþjóðlegum fjölmiðlum að halda til að beina athyglinni að því hvað er að gerast hér. Þögn verndar kúgarana en sýnileiki verndar fólkið.
*Dulnefni
Fyrir utan eigið öryggi er stærsta ógnin sú að þetta land er stöðugt að sökkva dýpra niður í fátækt á meðan nokkrir spilltir stjórnmálamenn og viðskiptamenn verða enn ríkari. Ef ekkert breytist festast kynslóðir íbúa Madagaskar í eymd. Þetta er raunveruleg ógn sem við berjumst gegn.
Þetta snýst ekki aðeins um reiðina í dag heldur að vekja von fyrir morgundaginn. Hver rödd, hvert skref sem við tökum er þrýstingur á þessa ríkisstjórn og forsetann að láta af völdum. Fyrir mörgum snýst þessi hreyfing um upphaf raunverulegra breytinga, breytinga sem fólkið leiðir fyrir fólkið. Þetta snýst ekki aðeins um pólitík heldur um mennskuna.
Mannúðin verður að sigra því það er fólkið sem byggir þjóðir en hvorki valdhafar né yfirstéttin.
Ef við glötum mannúðinni missir landið sál sína. En ef mannúðin sigrar getur Madagaskar loks risið upp sterkari og sanngjarnari fyrir alla íbúana.
Paola, 26 ára, aðgerðasinni og ungliði frá Perú
Að mótmæla sem ung manneskja í landinu mínu felur í sér að rísa upp gegn öllum mannréttindabrotum. Ég mótmæli í þágu sanngjarns heims þar sem það að láta í sér heyra jafngildir ekki dauða. Ég mótmæli vegna þess að ég vil að hver manneskja finnist hún frjáls og stolt af því sem hún er og geti elskað þann sem hún vill. Ég mótmæli og safna fólki til liðs við mig vegna þess að ég vil vistkerfi sem er sýnd virðing og ást.
Mér líður vel þegar ég læt í mér heyra því þá legg ég mitt af mörkum til heims þar sem við getum vonandi öll notið mannréttinda okkar einn daginn.
Ég er aðgerðasinni fyrir mannréttindi hjá Amnesty International í Perú og samtökin okkar tákna andspyrnu, vináttu og mannúð. Mér finnst ég ekki vera ein því ég hef aðra félaga um allt land í baráttunni með mér.
Enn er mörgum stúlkum meinað að fara í þungunarrof eftir nauðgun. Þeim er ekki aðeins neitað um réttinn til öruggs þungunarrofs heldur mega þær þola grimmilega meðferð og Þetta heldur áfram að gerast þrátt fyrir sláandi tölur um kynferðisofbeldi en árið 2024 greindu 12.183 konur og stúlkur frá kynferðisofbeldi.
Í landinu mínu er skortur á réttmæti og trausti á stofnunum og yfirvöldum sem er ástæðan fyrir því að við mótmælum í hverri viku og erum fyrir vikið kúguð af lögreglu. Þegar við mótmælum á götum úti ógnum við pólitískum og efnahagslegum hagsmunum margra aðila sem vilja ekki sjá okkur þarna samankomin. Skilaboð mín til allra er að mannúðin verður að sigra og að hún mun gera það vegna þess að ég sé hana sigra á hverjum degi.
Derry, 25 ára, nemandi í Indónesíu
Þátttaka í kröfugöngum er ekki aðeins mótmælaaðgerð heldur einnig yfirlýsing um samvisku. Þannig stöndum við með réttlæti og sýnum samstöðu með fólki. Með því að fara út á götu drögum við skýra línu á milli þeirra sem berjast fyrir sanngirni og þeirra sem þegja andspænis kúgun. Fyrir okkur er þögn það sama og að vera samsek. Það að láta í sér heyra er að velja réttlæti fram yfir ótta.
Við hækkum róminn gegn uppgangi valdboðsstefnu. Ríkisstjórnir færast í átt að kúgunarstefnu og fela arðránsstefnur sínar á bak við almenn slagorð.
Þessar stefnur skaða bæði umhverfið og jaðarsett samfélög, sérstaklega frumbyggja, og svíkja grundvallarreglur um mannréttindi og góða stjórnarhætti. Krafan er skýr: algjörar breytingar á skipulagi og stofnunum í átt að mannúðlegu og réttindamiðuðu stjórnarfari.
Samt er okkur mætt með grimmilegri kúgun fyrir að mótmæla. Þegar ég var sjálfboðaliði í sjúkraflutningum á mótmælunum í lok ágúst sá ég lögregluna skjóta af vopnum sínum af gáleysi út í myrkrið eftir að hafa slökkt á rafmagni og götuljósum.
Þessi hreyfing er mikilvæg því hún er táknræn sönnun þess að okkar kynslóð, Z-kynslóðin, er tilbúin til að láta í sér heyra og berjast fyrir réttlæti í landinu okkar. Z-kynslóðin hefur sannað að okkur er ekki sama. Okkur stendur ekki á sama, við grípum til aðgerða og berjumst fyrir réttlæti.
Ég trúi á að mitt framlag, hversu lítið sem það kann að vera, geti orðið kveikjan að breytingum sem við höfum ávallt barist fyrir. Mannúðin verður að sigra því fyrir mér táknar hún mikilvægustu hugsjón allrar baráttu, jafnt pólitískrar, menningarlegrar sem efnahagslegrar.
Allar byltingar leitast í grunninn við að skapa heim þar sem við getum lifað saman í reisn og gagnkvæmri virðingu. Þess vegna verður mannúð að vísa leiðina fyrir allar borgaralegar hreyfingar þar sem hún er framtíðarsýnin sem við stefnum öll að: mannkyn sem er raunverulega siðmenntað.
Skilaboð mín til yfirvalda eru þessi: Við munum alltaf vera til og okkur mun fjölga. Því meira sem þið reynið að þagga niður í okkur því háværari verðum við. Við erum ekki hrædd því kúgun afhjúpar aðeins ykkar eigin ótta og sýnir að þið, en ekki við, eruð dauðhrædd við sannleikann og óttist fólkið.
Rova, 23 ára, nemandi frá Madagaskar sem býr í Malasíu
Fyrir okkur af Z-kynslóðinni eru mótmæli ekki val heldur siðferðisleg nauðsyn. Við ólumst upp í heimi þar sem óréttlæti er orðið daglegt brauð, þar sem spilling kæfir vonina og þar sem þögnin er stundum hættulegri en að láta í sér heyra.
Í Madagaskar býr ungt fólk við harðan veruleika: fátækt, ójöfnuð, rafmagnsleysi, valdníðslu og ótta við að tjá skoðanir sínar. Þrátt fyrir þessar hindranir veljum við að láta í okkur heyra, fara í mótmælagöngu og fordæma.
Ég berst fyrir félagslegu réttlæti, gagnsæi og mannlegri virðingu. Ég berst fyrir félagslegu og umhverfislegu réttlæti, raunverulegu lýðræði þar sem allar raddir skipta máli, þar sem ekki lengur er litið á ungt fólk sem áhorfendur. Ég berst fyrir Madagaskar, stórkostlegu landi í sárum, þar sem tækifærin eru kæfð niður vegna valdníðslu og fátæktar. Ég berst einnig fyrir ungu fólki, hvar sem það er statt, til að það hafi trú á því að það gegni hlutverki fyrir sögu lands síns.
Mín barátta er friðsamleg en áköf. Ég trúi því að samfélög geti ekki þróast með sjálfbærum hætti án sannleika og jöfnuðar. Henni fylgir samt áhætta, jafnvel úr fjarlægð. Opinber tjáning um pólitískt ástand á Madagaskar getur verið misskilin, vöktuð eða misnotuð. Mesta hættan er þögnin. Ég vil frekar láta í mér heyrast í smástund heldur en að vera samsekur í þögn minni.
Til yfirvalda sem standa í vegi okkar vil ég segja að þögn sem hefur verið þvinguð fram hefur aldrei stuðlað að friði. Sannur friður byggir ekki á ótta heldur samtali og virðingu. Þið getið þaggað niður í röddum en þið stöðvið ekki hugsanir. Þið getið læst fólk inni en aldrei hugmyndir. Það eru ekki óeirðaseggir sem þið sjáið á götunum í dag heldur ungt fólk sem vekur samviskuna til meðvitundar og neitar að láta framtíð sína fara til spillis í sinnuleysi.
Ungt fólk er ekki óvinurinn. Við erum ekki að berjast gegn yfirvöldum heldur gegn kerfinu sem eyðileggur framtíð okkar. Við erum ekki að leitast eftir átökum heldur uppbyggingu. Að þagga niður í okkur seinkar aðeins óumflýjanlegri breytingu.
Hreyfing okkar er miklu meira en pólitísk uppreisn. Hún er endurreisn borgaralegs samfélags. Ef mannúðin sigrar þýðir það að sannleikur, samstaða og frelsi hefur unnið sigur á ótta, blekkingum og sinnuleysi. Því mannúð er ekki aðeins hugmynd heldur er hún hluti af okkur, hún er eiginleiki okkar til að finna til með öðrum eins og við værum í þeirra sporum. Ef óréttlætið sigrar á Madagaskar glatar allt mannkynið hluta af sál sinni.
Ég trúi því innilega að barátta á einum stað endurómi um heim allan. Þegar fólkið endurheimtir rödd sína andar allur heimurinn aðeins léttar.
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu