Góðar fréttir
22. desember 2021Mannréttindabarátta Amnesty International hefur skilað miklu árið 2021 um heim allan. Lögum hefur verið breytt til samræmis við mannréttindi og samviskufangar leystir úr haldi. Hér má sjá yfirlit yfir helstu sigra ársins.
JANÚAR - FEBRÚAR
Alþjóðlegt
Tímamótaskýrsla Amnesty International um heilbrigðisstarfsfólk í kórónuveirufaraldrinum greindi frá því hvernig heilbrigðisstarfsfólk sætti þöggun og árásum á tímum faraldursins. Skýrslan leiddi til þess að læknirinn Ibrahim Badawi og tannlæknirinn Ahmad al-Daydoumy voru leystir úr varðhaldi í Egyptalandi í janúar og mars 2021. Þeir voru á meðal fjölda heilbrigðisstarfsfólks sem var handtekið að geðþótta í Egyptalandi árið 2020 á grundvelli óljósra og víðtækra sakarefna á borð við „dreifingu falskra frétta“ og „hryðjuverk“, líkt og greint var frá í rannsókn Amnesty International.
Sri Lanka
Í kórónuveirufaraldrinum fyrirskipuðu stjórnvöld í Sri Lanka fjölda líkbrenna í samfélagi múslíma þvert á óskir aðstandenda. Amnesty International þrýsti á stjórnvöld í landinu að virða hefðir trúarminnihlutahópa í landinu í tengslum við útfarir nema það bæri brýna nauðsyn til að hindra útbreiðslu kórónuveirunnar. Stjórnvöld í Sri Lanka hættu í kjölfarið að þvinga aðstandendur til að brenna lík einstaklinga sem létu lífið af völdum veirunnar.
MARS
Barein
Amnesty International átti þátt í lausn nokkurra fanga í Barein á árinu. Þeirra á meðal voru fjórir einstaklingar sem voru á barnsaldri þegar réttað var yfir þeim eins og fullorðnum einstaklingum. Þeir voru leystir úr haldi í mars. Aðeins viku eftir að Amnesty International sendi út ákall felldi dómstóll í Barein úr gildi sex mánaða dóm yfir fjórmenningunum og sendi þá í betrunarúrræði í staðinn.
Japan
Dómstóll í Japan úrskurðaði að það væri brot gegn stjórnarskránni að stjórnvöld viðurkenndu ekki hjónaband samkynhneigðs fólks. Þetta er fyrsti dómsúrskurðurinn í landinu um jafnræði til hjónabands. Því var þetta tímamótaskref í baráttu hinsegin fólks fyrir jafnrétti og mikilvægt fordæmi í dómskerfinu. Amnesty International er í hópi þeirra sem hefur lengi barist fyrir réttindum hinsegin fólks í Japan.
Suður-Afríka
Lögregla hóf á ný að rannsaka mál Popi og Bongeka sem voru myrtar árið 2017. Aðstandendur töldu að misbrestir væru í rannsókninni en eru nú vongóð á ný. Málið var tekið fyrir í Þitt nafn bjargar lífi 2020.
Írak
Íraska þingið samþykkti lög um skaðabætur fyrir einstaklinga úr hópi Yezidi sem lifðu af grimmdarverk íslamska ríkisins í norðurhluta Írak. Undir lögin falla einnig konur og stúlkur sem urðu fyrir kynferðisofbeldi og börn sem var rænt frá fjölskyldum sínum. Samþykkt laganna var í samræmi við tilmæli til stjórnvalda sem kom fram skýrslu Amnesty International um heilsufarsáhrif Yezidi barna sem voru tekin af fjölskyldum sínum.
Madagaskar
Stjórnvöld í Madagaskar neituðu að viðurkenna tilvist kórónuveirunnar. Í kjölfar herferðar Amnesty International breyttu stjórnvöld um stefnu. Áður höfðu þau neitað að panta bóluefni gegn veirunni en vegna þrýstings létu stjórnvöld undan og fólkið í landinu hafði því aðgang að bóluefnum sem geta bjargað mannslífum.
APRÍL - MAÍ
Barein
Samviskufanginn Mohammad Hassan Jawad var leystur úr haldi í apríl. Hann hafði verið dæmdur í 15 ára fangelsi í tengslum við friðsamlega þátttöku í mótmælum árið 2011. Amnesty International hefur barist fyrir lausn hans í heilan áratug.
Alþjóðlegt
Amnesty International vann hin virtu Webby verðlaun fyrir vefsíðu um misbeitingu táragass af hálfu lögreglusveita um heim allan. Vefsíðan fór í loftið um mitt ár 2020 og er reglulega uppfærð með nýjum gögnum um misbeitingu. Þetta efni hefur meðal annars verið notað í umræðum á bandaríska þinginu um reglur og bann við beitingu táragass við störf lögreglu.
Mohammad Hassan Jawad
JÚNÍ
Sádi-Arabía
Nassima al-Sada, baráttukona fyrir frelsi kvenna, var handtekin og fangelsuð árið 2018 fyrir friðsama mannréttindabaráttu. Nassima varð frjáls á ný í júní 2021 þökk sé stuðningi frá 777.611 einstaklingum víðs vegar að úr heiminum.
Hvíta-Rússland
Raman og kærasta hans Sofia voru handtekin af hvítrússneskum stjórnvöldum í maí eftir að flugvél sem þau voru farþegar í var þvinguð til að lenda í Minsk, höfuðborg Hvíta-Rússlands. Sofia og Raman voru færð í stofufangelsi þann 25. júní sem þýðir að þau eiga ekki lengur á hættu að verða fyrir pyndingum og annarri illri meðferð.
Búrúndí
Í apríl 2018 var Germain Rukuki, starfsmaður frjálsra félagasamtaka og baráttumaður fyrir mannréttindum, dæmdur í 32 ára fangelsi á grundvelli upploginna sakargifta. Germain fékk loks frelsi þann 30. júní 2021 þökk sé ríflega 400.000 einstaklingum sem gripu til aðgerða og kölluðu eftir lausn hans.
Pakistan
Barátta Amnesty International skilaði árangri í máli hjónanna Shafqat Emmanuel og Shagufta Kausar sem voru leyst úr haldi eftir sjö ár á dauðadeild fyrir guðlast. Þau voru dæmd á grundvelli skilaboða úr síma. Lög um guðlast í Pakistan eru óljós og brjóta gegn alþjóðlegum mannréttindaskyldum.
Bandaríkin
Aðgerðasinnar Amnesty International kortlögðu 15.000 eftirlitsmyndavélar sem greina andlit í New York. Rúmlega 7.000 þúsund aðgerðasinnar í 144 löndum lögðu sitt að mörkum fyrir þetta verkefni. Þessi árangur nýtist til þess að þrýsta á stjórnvöld í New York að banna þessa tækni sem getur ýtt undir mismunun.
Nepal
Í kjölfar skýrslu Amnesty International um átakanlegt ástand í Nepal í annarri bylgju kórónuveirunnar ásamt þrýstingi og áköllum, meðal annars frá Íslandi, gáfu japönsk stjórnvöld gáfu 1,6 milljónir bóluefnaskammta til Nepal, stjórnvöld í Bútan gáfu 230.000 skammta og stjórnvöld í Bretland gáfu 130.000 skammta.
JÚLÍ
Bandaríkin
Maura Martínez, trans kona frá Níkaragva, var tvö ár í haldi í varðhaldsmiðstöð innflytjenda í Kaliforníu þar sem hún var beitt ofbeldi og neitað um viðeigandi læknisaðstoð. Hún var loks leyst úr haldi í júlí. Hún hefur búið hálfa ævina í Bandaríkjunum eftir að hafa leitað skjóls þangað vegna ítrekaðs kynbundins ofbeldis í Mexíkó þar sem hún bjó áður. Henni var hótað brottvísun frá Bandaríkjunum í kjölfar handtöku. Hún er nú frjáls og bíður ákvörðunar vegna umsóknar sinnar um alþjóðlega vernd.
Hondúras
Dómstóll í Hondúras dæmdi David Castilllo, fyrrum framkvæmdastjóra fyrirtækisins Desarrollos Energéticos, og yfirumsjónarmann Agua Zarca vatnsorkuframkvæmdanna, fyrir þátttöku í morði á baráttukonunni Bertu Cáceres árið 2016. Hún barðist gegn Agua Zarca vatnsorkuframkvæmdinni vegna áhrifa sem slík framkvæmd hefði á landsvæði frumbyggja. Amnesty International hefur kallað eftir réttlæti í máli hennar í fimm ár og mun halda áfram þar til allir aðilar, sem annaðhvort fyrirskipuðu eða frömdu morðið, verða dregnir fyrir dómstóla.
Danmörk
Frumvarp danskra stjórnvalda snemma árs 2021 gaf lögreglu vald til að setja á „öryggissamkomubann“ ef hópur fólks sýndi „hegðun sem ógnaði öryggi“. Danmerkurdeild Amnesty International og samstarfsaðilar komu í veg fyrir að dönsk stjórnvöld samþykktu frumvarpið sem hefði sett óhóflegar takmarkanir á réttinn til að mótmæla.
Síerra Leóne
Eftir áralanga herferð Amnesty International og annarra samþykkti þingið að afnema dauðarefsinguna fyrir alla glæpi. Verið er að leggja lokahönd á lögin áður en forseti landsins getur skrifað undir og þau taka gildi.
Bandaríkin
Ríkissaksóknari Bandaríkjanna tilkynnti þann 1. júlí 2021 stöðvun á aftökum á vegum alríkisins á meðan verið er að fara yfir stefnur og starfsreglur hjá dómsmálaráðuneytinu. Amnesty International hefur lengi kallað eftir afnámi dauðarefsingarinnar og mun halda því áfram þar til þessi grimmilega refsing verður afnumin í Bandaríkjunum.
SEPTEMBER
Gínea
Oumar Sylla, lýðræðissinni sem barðist gegn þriðja kjörtímabili forseta landsins, var leystur úr haldi í kjölfar margra mánaða herferðar Amnesty International fyrir lausn hans og annarra aðgerðasinna. Hann var leystur úr haldi þann 6. september, degi eftir að herinn steypti Alpha Conde forseta landsins af stóli. Að auki voru tugir pólitískra aðgerðasinna leystir úr haldi og ákærur felldar niður.
„Ég hef verið frjáls frá 7. september 2021 og ég þakka öllum heiminum fyrir stuðninginn en ég þakka Amnesty International sérstaklega fyrir. Hver aðgerð á vegum Amnesty International var mér mikil huggun í fangelsi. Enn og aftur þakka ég Amnesty International fyrir allan stuðninginn og aðgerðirnar fyrir lausn minni.“
Alþjóðlegt
Amnesty International hefur lengi barist fyrir því að Mannréttindaráðið viðurkenni réttinn til heilnæms umhverfis og setji á laggirnar stöðu fyrir sérstakan skýrslugjafa um mannréttindi og loftslagsbreytingar. Það var loks gert í september og var það mikilvægt skref til að tengja mannréttindi við loftslagsvána fyrir COP26-ráðstefnuna sem fram fór í nóvember 2021.
Sameinuðu arabísku furstadæmin
Samviskufanginn Ahmed Mansoor var leystur úr haldi í samræmi við ákall Amnesty International. Hann var dæmdur í tíu ára fangelsi árið 2018 fyrir að tjá skoðanir sínar í færslum á Facebook og Twitter.
Túnis
Rannsókn Amnesty International átti þátt í að binda enda á handahófskennt ferðabann gegn mörgum Túnisbúum án dómsúrskurðar eða tímaramma sem forseti landsins hafði sett á. Í kjölfar þess að Amnesty International birti niðurstöður sínar tilkynnti forsetinn, þann 17. september, að lögregla á landamærum ætti ekki að hindra ferðir fólks án dómsúrskurðar.
Mið-Afríkulýðveldið
Tveir menn sem eru grunaðir um glæpi gegn mannúð, Mahamat Said Abdel Kani og Eugene Barret Ngaikosset voru loks handteknir. Ngaikosset var settur í varðhald af sérstaka glæpadómstólnum í Mið-Afríkulýðveldinu. Þetta var í fyrsta sinn sem að dómstóllinn opinberaði nafn hinna grunuðu en það var í kjölfar þess að Amnesty International kallaði eftir gagnsæi dómstólsins. Amnesty International hefur lengi kallað eftir réttlæti vegna stríðsglæpa og glæpa gegn mannúð í landinu.
OKTÓBER
Alþjóðlegt
Pegasus-rannsóknin sem Amnesty International vann með einum stærstu fjölmiðlasamtökum heims afhjúpaði stórtæk mannréttindabrot með leynilegu stafrænu eftirliti. Málið náði heimsathygli í kjölfarið og leiddi til þess að njósnabúnaðarfyrirtækið NSO Group var sett á svartan lista í Bandaríkjunum. Þá hóf fjöldi landa rannsókn og kallað var eftir auknum reglum fyrir eftirlitsiðnaðinn.
Moldóva
Þingið í Moldóvu fullgilti samning um forvarnir og baráttu gegn ofbeldi gagnvart konum og heimilisofbeldi, svokallaðan Istanbúlsamning. Stjórnvöld segjast þegar hafa samið 20 lagagerðir í samræmi við samninginn. Aðeins eitt land í Evrópu og Mið-Asíu á eftir að skrifa undir samninginn en það er Georgía.
Tyrkland
18 nemendur og einn kennari voru sýknaðir fyrir þátttöku í friðsamlegri gleðigöngu í Ankara í maí 2019 þar sem lögreglan mætti með piparúða, plastkúlur og táragas. Málið var eitt af málum Þitt nafn bjargar lífi 2020.
Kósovó
KelKos, fyrirtæki með höfuðstöðvar í Austurríki, dró til baka lögsókn um meiðyrði gegn umhverfisverndarsinnunum Sphresa Loshaj og Adriatik Gacaferi í kjölfar þess að Amnesty International kom að málinu. Lögsóknin var leið fyrirtækisins KelKos til að ógna og þagga niður í Sphresa Loshaj og Adriatik Gacaferi sem höfðu tjáð sig á opinberum vettvangi um áhyggjur sínar af mögulega alvarlegum umhverfisáhrifum vatnsorkuframkvæmda fyrirtækisins í Kósovó.
Alþjóðlegt
Í kjölfar þrýstings Amnesty International í samvinnu við önnur samtök, tilkynnti skrifstofa aðalframkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna áætlanir um að samþætta réttindi barna innan alls kerfis Sameinuðu þjóðanna. Tilkynningin kom í kjölfar viðburðar hjá Sameinuðu þjóðunum, sem Amnesty International og samstarfsaðilar skipulögðu þar sem Agnès Callamard, aðalframkvæmdastjóri Amnesty International, flutti erindi.
DESEMBER
Bandaríkin
Móðir, 31 árs, og barn, 11 ára, voru leyst úr varðhaldi hjá innflytjendamiðstöð í Bandaríkjunum. Þau voru búin að vera þar í haldi í tæpt ár. Bandaríkjadeild Amnesty International vakti athygli á máli þeirra í herferð sinni fyrir fjölskyldur sem eru í varðhaldi í Pennsylvaníu og Texas. Herferðinni er þó ekki nærri lokið og haldið verður áfram að berjast fyrir frelsi fjölskyldna sem eru enn í haldi.
Amnesty International þakkar öllum þeim einstaklingum sem hafa lagt starfinu lið með einum eða öðrum hætti á árinu. Mannréttindabaráttan heldur áfram á nýju ári!
Lestu einnig
Þú ætlar að styðja og .
Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.
Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu