Fjöl­miðla­fólk sem viðrað hefur gagn­rýni á rúss­nesk stjórn­völd hafa um áratuga­skeið sætt árásum, fanga­vist og jafnvel morðum. Lang­mestur hluti þessara morð­mála er enn óleystur.

Fræg­asta dæmið um ofsóknir gegn blaða­fólki er morðið á blaða­kon­unni Önnu Polit­kovskaju sem starfaði hjá blaðinu Novaya Gazeta og var m.a. harður gagn­rýndi stefnu Pútíns í Tétsníu og þau mann­rétt­inda­brot sem þar voru framin. Hún var skot­in til bana fyr­ir utan heim­ili sitt í Moskvu í október árið 2006 en allar líkur eru á að hún hafi verið myrt vegna skrifa sinna. Hún hafði einnig fjallað ötul­lega um ofbeldi innan hersins, spill­ingu stjórn­valda og lögreglu­of­beldi. Árið 2018 kvað Mann­rétt­inda­dóm­stóll Evrópu upp þann úrskurð að rúss­nesk stjórn­völd hefðu ekki rann­sakað morðið á Önnu Polit­kov­skyu nægi­lega vel og ekki reynt að komast í botn í því hver fyrir­skipaði skotárásina. Þá hafa nokkrir aðrir blaða­menn Novaya Gazeta einnig verið myrtir á undan­förnum árum og aðrir særst eða sætt ógnunum.

Mann­rétt­inda­fröm­uð­urinn Natalia Estem­irova, sem skrifaði fyrir frétta­vefinn Caucasus Knot, var þvinguð upp í sendibíl í Tétsníu og myrt þann 15. júlí 2009. Hún var tvívegis skotin í höfuðið.

Í júní 2012 var að sögn blaða­mað­urinn Sergei Sokolov sem starfar hjá Novaya Gazeta fluttur í leyni á skóg­ar­svæði og hótað af Aleks­andr Bastrykin, formanni aðal­rann­sókn­ar­nefndar Rúss­lands, sem gegnir því hlut­verki að rann­saka „alvar­lega” glæpi í landinu. Bastrykin, játaði síðar að hafa „átt spjall“ við blaða­manninn og baðst opin­ber­lega afsök­unar sem varð til þess að málið var látið niður falla.

Þann 12. nóvember 2019 dæmdi herdóm­stóll mann­rétt­inda­fröm­uðinn Emir-Usein Kuku, sem tilheyrir tyrk­neskum þjóð­ern­ishóp á Krímskaga, og fimm aðra í sjö til nítján ára fang­elsi fyrir upplognar sakir. Emir-Usein Kuku er nafn­tog­að­asti mann­rétt­inda­fröm­uð­urinn sem tilheyrir umræddum þjóð­ern­is­hópi en hann hefur sætt fjölda árása og fjöl­skylda hans hefur einnig sætt hótunum. Hann var hand­tekinn í febrúar 2016 og ákærður fyrir „að skipu­leggja aðgerðir á vegum hryðju­verka­hóps“ vegna meintra tengsla sinn við Hizb ut Tahrir, íslamska hreyf­ingu sem er bönnuð í Rússlandi en leyfileg í Úkraínu. Emir-Usein Kuku hefur alla tíð neitað aðild sinni að hreyf­ing­unni. Þegar rann­sókn yfir­valda í Rússlandi lauk í desember 2017 var Emir og hinir sakborn­ing­arnir fluttir frá hernumdum Krímskaga til borg­ar­innar Rostov-on-Don í Rússlandi, þvert á alþjóðleg mann­rétt­indalög.

Síðustu árin hafa rúss­nesk stjórn­völd sótt enn harðar að fjöl­miðla- og upplýs­inga­frelsi í landinu en lang­flestum fjöl­miðlum landsins er stýrt af ríkis­valdinu og eru miðl­arnir nýttir í rógs­her­ferð gegn mann­rétt­inda­fröm­uðum, stjórn­ar­and­stæð­ingum og öðrum gagn­rýn­is­röddum. Sjálf­stæðir fjöl­miðlar hafa ekki mikla útbreiðslu og hart er sótt að þeim af stjórn­völdum. Vítt og breitt um landið sæta póli­tískir aðgerða­sinnar, rann­sókn­ar­blaða­fólk og leið­togar mótmæla, árásum, stjórn­sýslu- og refsi­með­ferðum, auk þess að mæta ofbeldi af hálfu stuðn­ings­manna stjórn­valda og óþekktum aðilum sem taldir eru heyra til örygg­is­sveita ríkisins eða annarra í vitorði við þær.

Sjálfs­rit­skoðun er mjög útbreidd á helstu fjöl­miðlum landsins og jafnvel þó að ritstjórn­ar­stefna þeirra sé að nafninu til frjáls þá birta fjöl­miðlar yfir­leitt aldrei fréttir eða sjón­armið sem eru óvil­höll stjórn­völdum.

Lög um „upplýs­ingar, upplýs­inga­tækni og verndun upplýs­inga”, voru samþykkt í desember 2013, án mikillar umræðu á þinginu og tóku gildi 1. febrúar 2014. Þau veita skrif­stofu saksóknara völd til að hefta aðgang að vefsíðum á netinu fyrir tilstilli beinna tilmæla frá Roskomna­dzor, ríkis­rek­inni stofnun sem sinnir eftir­liti með fjöl­miðlum landsins þegar stofn­unin hefur úrskurðað að tilteknar vefsíður hvetji til fjölda­ó­eirða, öfga­fullra aðgerða eða óleyfi­legra, opin­berra funda.

Í maí 2014 voru frekari lög kynnt til sögunnar í Rússlandi sem gera samfé­lags­miðla einnig að skot­marki. Lögin krefjast skrán­ingar allra vefsíðna, sem fá fleiri en 3000 heim­sóknir á dag, hjá Roskomna­dzor og eru bundnar sömu reglu­gerðum og hefð­bundnir fjöl­miðlar. Vinsælir blogg­arar í landinu verða að birta nafn, auk ærumeið­inga sem kunna að hljótast af athuga­semdum sem birtast frá lesendum síðunnar. Harðar refs­ingar liggja við brotum á þessum reglum eða sekt allt að tveimur millj­ónum íslenskra króna og 30 daga stöðvun á öllum bloggskrifum.

Árið 2012 var löggjöf um „erlenda erind­reka“ flýtt í gegnum rúss­neska þingið. Frjáls fé­laga­sam­tök, þeirra á meðal mann­rétt­inda­samtök, eru skráð sem „erlendir erind­rekar” og eru undir auknu eftir­liti vegna laganna. Fjöl­mörg sam­tök hafa lagt upp laup­ana vegna þessa. Talið er að a.m.k 79 félög séu á lista sem erlendir erind­rekar en í huga margra Rússa þýðir „erlendur erind­reki“ njósnari eða jafnvel svikari. Baráttu­samtök fyrir rétt­indum hinsegin fólks, önnur mann­rétt­inda­samtök, umhverf­is­vernd­ar­samtök og stofn­anir sem rann­saka kynja­jafn­rétti og kosn­inga­hegðun eru á þessum lista. Félögum sem eru skráð á þennan hátt ber að merkja allt efni sem þau senda frá sér þannig að skýrt komi fram að þau séu skráð sem erlendur erind­reki.

Í nóvember 2017 voru ný lög samþykkt með hraði sem gáfu yfir­völdum vald til að setja fjöl­miðla sem skráðir voru erlendis og þáðu erlenda styrki á lista yfir „erlenda erind­reka“ en það kastar mikilli rýrð á starfs­semi þeirra og setur þeim mjög stranga skil­mála um frétta­veitu. Blaða­menn og aðrir sem starfa innan fjöl­miðla sem brenni­merktir hafa verið sem „erlendir erind­rekar“ og fylgja ekki lögunum eiga á hættu að sæta himin­háum sektum eða fanga­vistun allt að tveimur árum.