Í júlí 2016 var þrengt enn frekar að borg­ara­legum rétt­indum íbúa Tans­aníu þegar forseti landsins setti blátt bann á allt stjórn­málastarf fram til ársins 2020.

Í júní 2020, í aðdrag­anda landskosn­inga í október 2020, var leið­togi stjórn­ar­and­stöðu­flokksins Alli­ance for Change, Zitto Kabwe, hand­tekinn ásamt sjö öðrum flokks­með­limum. Hand­taka Zitto og félaga átti sér stað aðeins nokkrum vikum eftir að Freeman Mbowe, leið­togi Chadema stjórn­ar­and­stöðu­flokksins, varð fyrir líkams­árás óein­kennisklæddra lögreglu­manna.

Ríkis­stjórn forseta Tans­aníu, John Magu­fuli, hefur komið á ýmsum harð­neskju­legum lögum í landinu til að takmarka tján­ingar-og funda­frelsi fyrir aðdrag­anda kosn­ingar þann 28. október 2020.

Hand­tökur á fram­bjóð­endum stjórn­ar­and­stöð­unnar mánuðum fyrir kosn­ing­arnar hafa verið byggðar á fölskum ásök­unum og ákærum til þess eins að svipta þá funda-, félaga- og ferða­frelsinu. Á sama tíma hafa stjórn­völd brotið á tján­ing­ar­frelsinu með því að setja nýjar reglur sem takmarka birt­ingu fjöl­miðla.

Fjórar nýjar laga­breyt­ingar hafa verið settar á síðan í byrjun árs 2019 sem takmarka starf­semi frjálsra félaga­sam­taka þar í landi. Félaga­samtök eru nú t.d. krafin um að birta hvaðan fjár­magn þeirra kemur.

Stjórn­völd hafa einnig skert félaga­frelsi þeirra með hertari reglu­gerðum. Í júní 2020 var mann­rétt­inda­sam­tökum bannað að taka þátt í starf­semi tengdri kosn­ing­unum sem voru þá og erlendum eftir­lits­að­ilum var skipað að tala ekki um kosn­ing­arnar.

Lög um netglæpi sem samþykkt voru árið 2015 brjóta gegn rétti fólks til að taka á móti og deila upplýs­ingum.

Birting „falskra, misvís­andi eða ónákvæmra upplýs­inga“ ásamt „móðg­andi og harð­skeyttrar orðræðu“ á netinu er refsi­verð samkvæmt lögunum. Þessi brot eru skil­greind á óljósan og víðtækan hátt og gætu átt við allar upplýs­ingar að undan­skildum þeim sem berast frá stjórn­völdum. Það brýtur í bága við alþjóðalög.

Lögin ná yfir alla notendur samfé­lags­miðla. Til dæmis eru notendur What­sApp-forrit­isins ábyrgir fyrir áreið­an­leika upplýs­inga sem þeir deila í einka­skila­boðum. Lögin veita lögreglu landsins vald til að ákveða hvaða upplýs­ingar fá „sann­leiks­stimpil“ ríkisins. Lögregla hefur ótak­markað vald til að krefja netþjón­ustu­fyr­ir­tæki og farsíma­fyr­ir­tæki um aðgang að upplýs­ingum notenda og leggja hald á tæki þeirra.

Með svip­uðum hætti geta yfir­völd krafist þess að „bannað efni“ sé fjar­lægt af netinu en það er skil­greint á mjög opinn hátt í sérstakri reglu­gerð um netefni og getur m.a. falið í sér „slæmt orðbragð“ og efni „sem er líklegt til að afvega­leiða eða blekkja almenning“.

Fjöl­miðla­lög­gjöf landsins frá árinu 2016 setur marg­vís­legar takmark­anir á frjálsa fjöl­miðlun

Upplýs­ingar sem „grafa undan öryggi“

Sjöunda grein laganna bannar fjöl­miðlum að birta upplýs­ingar sem „grafa undan öryggi“ Tans­aníu, greina frá fram­ferði ríkis­stjórn­ar­innar eða valda efna­hags­stjórn landsins skaða, meðal annarra atriða. Jafn víðtækar takmark­anir ganga mun lengra en leyfi­legt er samkvæmt alþjóða­lögum, m.a. með því að gera einstak­lingum ómögu­legt að meta hvaða upplýs­ingar og frétta­efni er bannað.

„Falskar fréttir“

Refsing liggur við birt­ingu „falskra frétta“ og „sögu­sagnir“ undir ákvæðum 50 og 54 í fjöl­miðla­lög­unum sem tilgreina að brot­legt sé að standa að „birt­ingu sem er líkleg til að valda ótta og skelf­ingu“. Fjár­sekt frá 600 þúsund og upp í 1,2 millj­ónir íslenskra króna getur legið við brotum af þessu tagi.

Uppreisn­ar­áróður

Þá skil­greina lögin bann við uppreisn­ar­áróðri gegn ríkinu á mjög breiðum grunni m.a. út frá því að „hvetja til óvildar gagn­vart ríkis­stjórn­inni og stuðla að illindum og ófriði á milli einstak­linga“. Fjöl­miðla­fólk sem dæmt er fyrir uppreisn­ar­áróður geta átt yfir höfði sér allt frá þriggja til tíu ára fang­els­isdóm.

Fjöl­miðla­fólk og fyrir­tæki þurfa að fá sérstakt leyfi hjá ríkinu og hægt er að aftur­kallað leyfið byggt á loðnum og yfir­grips­miklum ákvæðum um „grófa vanrækslu í starfi“. Fjöl­miðla­fólk getur áfrýjað aftur­köllun leyf­isins en málið þarf fyrst að fara fyrir upplýs­inga-, menn­ingar- og íþrótta­ráð­herra áður en unnt er að leita til dóms­stóla. Fjöl­miðla­fyr­ir­tæki þurfa að endur­nýja leyfið á hverju ári og greiða fyrir það um það bil 61 þúsund íslenskar krónur.

Þá var sérstakt fjöl­miðaráð einnig sett á lagg­irnar út frá fjöl­miðla­lög­unum en það hefur eftirlit með því að fjöl­miðla­fólk styðjist við fagleg og siðferð­isleg viðmið í störfum sínum. Fjöl­miðla­ráðinu er ætlað að vera óháð en er það í raun ekki þar sem aðilar þess eru skip­aðir af ráðherra og eru ábyrgir gagn­vart honum.

Allt frá því að fjöl­miðla­lögin tóku gildi hefur ríkis­stjórn Tans­aníu lagt niður, sektað eða tíma­bundið lokað ýmsum fjöl­miðlum vegna fréttaum­fjöll­unar um spill­ingu, mann­rétt­inda­brot eða efna­hags­ástand landsins.

Dagblaðið Raia Mwema var bannað í 90 daga í sept­ember 2017 af upplýs­inga-, menn­ingar- og íþrótta­ráð­herra fyrir að birta grein með fyrir­sögn­inni „John Magu­fuli mun bregðast sem forseti“. Ráðherrann ásakaði blaðið um að birta falskar upplýs­ingar og að vitna ekki rétt í forseta landsins.

Nokkru áður hafði ráðherra sett tveggja ára bann á útgáfu á dagblaðsins Mwana­halisi og bar fyrir sig að blaðið birti falskar fréttir sem græfi undan þjóðarör­yggi. Með banninu var vísað í fimm tilfelli þar sem blaðið birti m.a. í útgáfu sinni í febrúar 2017 fréttir af spill­ingu á skrif­stofu forsetans.

Ráðherra setti ennfremur bann á útgáfu dagblaðsins Mawio til tveggja ára í júlí 2017 fyrir að birta grein sem tengdi fyrrum forseta landsins við meint spill­ing­armál í tengslum við námu­rekstur og greindi frá því að núver­andi forseti hefði varað blaðið við að birta umrædda umfjöllun.

Erick Kabendera

Rann­sókn­ar­blaða­mað­urinn Erick Kabendera var hand­tekinn af lögreglu þann 29. júlí 2019. Samkvæmt viðstöddum komu sex óein­kennisklæddir karl­menn á heimili hans  og fóru með hann án þess að upplýsa um ástæður hand­tök­unnar. Daginn eftir tilkynnti yfir­maður lögregl­unnar í Dar es Salaam fjöl­miðlum að Erick Kabendera sæti í varð­haldi og hafi verið yfir­heyrður um lögmæti ríkis­borg­ar­réttar hans í Tans­aníu.

Nokkrum dögum síðar yfir­heyrði lögregla hann vegna meints uppreisn­ar­áróðurs og birt­ingu falskra frétta í grein sem hann skrifaði í Economist. Lögregla hélt Kabendera í haldi í sjö daga án dóms­úrskurðar. Fjöl­skylda hans og lögfræð­ingur greindu frá því að þau hafi ekki mátt hitta Kabendera fyrstu þrjá daga varð­haldsins.

Erick Kabendera var ákærður þann 5. ágúst 2019 fyrir þrjú efna­hags­brot: skipu­lagða glæp­a­starfs­semi, skattaund­an­skot og peninga­þvott. Sakar­efni yfir­valda gegn Kabendera eru öll uppspunnin.

Azory Gwanda

Rann­sókn­ara­blaða­mað­urinn Azory Gwanda hvarf spor­laust á dular­fullan hátt í nóvember 2017. Utan­rík­isáð­herrann Palamagamba Kabudi tjáði BBC í viðtali í júlí 2019 að hann væri látinn:

Síðar sama dag dróg ráðherrann yfir­lýs­ingu sína til baka og sagði: