Noregur

„Menning Sama í útrýmingarhættu”

Samar í Noregi berjast fyrir lausn á máli sínu vegna vind­mylla sem reistar voru á beiti­lendi fyrir hrein­dýra­rækt samanna. Samar eru frum­byggjar á svæðum í Noregi, Svíþjóð, Finn­landi og Rússlandi. Maja óttast að vind­myll­urnar valdi menn­ingu Sama og búrekstri hrein­dýra stórskaða. Norsk stjórn­völd þurfa að bregðast við á meðan enn er tími til stefnu.

Maja Kristine Jåma hefur, ásamt öðrum Sömum, barist við yfir­völd í heima­héraði sínu Fosen í norsku sýsl­unni Trøndelag. Baráttan snýr að ákvörðun um vind­myllur á svæði þar sem Samar smala hrein­dýrum. Vind­myll­urnar eru 151 talsins og þeim fylgja land­línur, vega­gerð, og fleiri innviðir, sem þekja helming alls beiti­lendis í Fosen sem hrein­dýra­rækt­endur nýta að vetri til.  

„Vind­myll­urnar yfir­taka beiti­lendi hrein­dýr­anna. Eyði­legging hrein­dýra­ræktar er ekki aðeins aðför að lífs­við­ur­væri okkar, heldur menn­ingu Sama.“

Maja Kristine Jåma

Samar unnu málið fyrir rétti. Þann 11. október 2021 dæmdi hæstiréttur Noregs samhljóða úrskurð um að vind­myll­urnar, sem voru þá þegar starf­andi að fullu, brytu gegn mann­rétt­indum Sama. Það eru mann­rétt­indi að frum­byggjar og minni­hluta­hópar fái að halda í sína menn­ingu.

Þrátt fyrir þennan úrskurð hefur enn engin lausn verið fundin 500 dögum síðar. Enn er tími fyrir norsk yfir­völd að bregðast við.

Það eru meira en 20 ár síðan fyrstu áform um vind­myllur voru kunn­gjörð í Fosen. Þetta hefur því verið langt og slít­andi ferli fyrir Maju og aðra samíska hrein­dýra­rækt­endur.

„Þegar við börð­umst gegn þessu fyrst, var ekki hlustað á okkur. Fólk gat ekki skilið hvers vegna við börð­umst gegn vindorku, sem átti að vera „grænn“ valkostur. En ég sé ekkert „grænt“ við það að eyði­leggja náttúru og reka í burtu fólkið sem lifir af nátt­úr­unni með sjálf­bærum hætti.“

Maja Kristine Jåma

Sárast finnst Maju að ríkið skuli ekki virða úrskurð hæsta­réttar.

„Norsk yfir­völd hafa haft 500 daga til að stöðva þessi mann­rétt­inda­brot. Og ekkert hefur verið gert. (…) Það veldur mér áhyggjum að yfir­völd hlusti ekki á okkur og virði ekki einu sinni dóms­úrskurð. Ef við látum það yfir okkur ganga erum við öll í hættu.“

Skrifaðu undir ákall um að Jonas Gahr Støre, forsæt­is­ráð­herra Noregs, fylgi úrskurði hæsta­réttar og tryggi að Samar í Fosen missi ekki lífs­við­ur­væri sitt og fái að halda í eigin siði og menn­ingu.

Tengt efni

Þau þurfa þína hjálp!

Þín undirskrift getur bjargað mannslífi

Esvatíní

Esvatíní: Leysa þarf fyrrum þingmenn úr haldi

Bacede Mabuza og Mthandeni Dube, fyrrum þingmenn og baráttumenn fyrir lýðræði, eru samviskufangar í Esvatíní. Þeir voru handteknir 25. júlí 2021 fyrir að tjá sig um kúgun ríkisvaldsins og kalla eftir úrbótum á stjórnarskránni. Þeir hlutu 85 ára og 58 ára dóm á grundvelli kúgandi laga gegn hryðjuverkum og uppreisnaráróðri.

Georgía

Leikari í fangelsi í kjölfar ósanngjarnra réttarhalda

Andro Chichinadze, 29 ára leikari frá Georgíu, var dæmdur í tveggja ára fangelsi 3. september 2025 eftir þátttöku í mótmælum í Tbilisi. Hann er vel þekktur í Georgíu og hefur hann gagnrýnt stjórnvöld opinberlega og verið virkur þátttakandi í mótmælum frá nóvember til desember 2024.

Bretland

Bretland: Fella þarf niður ákærur á hendur friðsömum mótmælendum 

Friðsamir mótmælendur voru handteknir á Bretlandi fyrir að mótmæla banni við Palestine Action-aðgerðahópnum sem tók gildi 5. júlí 2025. Í ágúst voru rúmlega 700 mótmælendur handteknir í London og víðar um Bretland. Til viðbótar voru 857 mótmælendur handteknir í London á einum degi, þann 6. september.

Ísrael

Leysa þarf palestínskan lækni úr haldi

Palestínski læknirinn Hussam Abu Safiya er framkvæmdastjóri Kamal Adwan-spítalans og hefur tjáð sig um hrun heilbrigðiskerfisins á Gaza. Hann var handtekinn að geðþótta af ísraelskum yfirvöldum 27. desember 2024 og hefur verið í haldi síðan þá.

Fílabeinsströndin

Upplýsingafulltrúi stéttarfélags fær tveggja ára fangelsisdóm

Hettuklæddir menn handtóku Ghislain Duggary Assy, upplýsingafulltrúa stéttarfélags kennara, í kjölfar þess að bandalag stéttarfélaga kennara blés til verkfalls á Fílabeinsströndinni. Ghislain fékk tveggja ára fangelsisdóm. Skrifaðu undir ákall um að Ghislain Duggary Assy verði leystur úr haldi, tafarlaust og án skilyrða.

Rússland

Stríðsglæpum gegn Úkraínubúum í haldi verður að linna

Í Rússlandi eru þúsundir úkraínskra hermanna og óbreyttra borgara í haldi. Fjölskyldur stríðsfanganna fá engar upplýsingar og ná ekki sambandi við fjölskyldumeðlimi sem eru í haldi. Þær leita örvæntingafull upplýsinga um ástvini sína og fjölskyldumeðlimi. Margir fangar njóta ekki grundvallarréttinda svo sem að eiga í samskiptum við ástvini og fjölskyldur og verða fyrir ómannúðlegri meðferð eins og pyndingum, kynferðisofbeldi og er synjað um heilbrigðisþjónustu á sama tíma og heilsu þeirra hrakar. Þessi meðferð fanga telst til stríðsglæpa og glæpa gegn mannúð. Skrifaðu undir ákall um að rússnesk yfirvöld bindi enda á þessa stríðsglæpi og glæpi gegn mannúð.

Haítí

Vernd fyrir börn gegn glæpagengjum á Haítí

Síaukið ofbeldi glæpagengja á Haítí bitnar verst á haítískum börnum. Þau eru svipt öruggu rými til að leika sér og læra og eru neydd til að alast upp í umhverfi þar sem ótti og óvissa ráða ríkjum. Vegna áskorana hjá haítískum yfirvöldum og aðgerðaleysis alþjóðasamfélagsins hefur neyðin aukist og skapað vítahring ofbeldis og vanrækslu. Skrifaðu undir ákall til haítískra yfirvalda og krefstu verndar fyrir börn á Haítí.

Alþjóðlegt

TikTok þarf að gæta öryggis barna og ungs fólks

Ungir notendur lýsa TikTok sem skaðlegum og ávanabindandi miðli þar sem þeir eiga á hættu að verða háð miðlinum út af tillögum sem sérstaklega eru sniðnar að þeim. Börn og ungt fólk sem horfa á myndefni sem tengist geðheilsu á TikTok eru líklegri til að fá tillögur um að horfa á sífellt fleiri myndbönd sem fjalla um, fegra og jafnvel hvetja til þunglyndislegra hugsana, sjálfskaða og sjálfsvígs. Skrifaðu undir og krefstu þess að að TikTok banni á heimsvísu sérsniðnar auglýsingar sem beint er að ungum notendum, og sjái til þess að það sé val að hafa sérsníðaðar tillögur að myndefni á efnisveitunni í stað þess að það sé sjálfgefið.

ÞITT NAFN BJARGAR LÍFI

Þú ætlar að styðja og .

Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.

Skrifaðu undir og Íslandsdeild Amnesty International sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.

Með því að skrifa undir málin samþykkir þú skilmála Íslandsdeildar Amnesty International um undirskriftir og persónuverndarstefnu