Skóla­stúlkur hafa verið í forystu mótmæla í Íran og sýnt hugrekki gegn kúgandi lögum um skyldu­notkun höfuðslæða með því að taka af sér höfuðslæðuna. Réttur til mennt­unar, heilsu og lífs er í hættu hjá millj­ónum skóla­stúlkna vegna gasárása í írönskum stúlkna­skólum. Þúsundir skóla­stúlkna hafa verið lagðar inn á sjúkrahús vegna gaseitr­unar.

Yfir­völd hafa ekki rann­sakað þessar árásir með viðeig­andi hætti eða komið í veg fyrir þær. Þau segja einkenni stúlkn­anna ekki vera annað en „streita”, „spenna” og/eða „tilfinn­inga­smit”, sem er hugtak notað til að lýsa félags­lega samþykktri hugsun við smit­andi veiru.

Eiturgasi hefur verið beitt gegn skóla­stúlkum á grunn­skóla- og mennta­skóla­stigi. Fyrstu tilkynn­ingar um árásir með eiturgasi bárust frá stúlkna­skóla í borg­inni Qom þann 30. nóvember 2022. Yfir­völd reyndu að kæfa frétta­flutning um árásina og bárust því ekki fréttir um hana fyrr en næsta árás átti sér stað í sama skóla, tveimur vikum síðar. Þar varð51 stúlka­fyrir eitrun. Foreldrar sem fjöl­miðlar tóku viðtöl við vegna seinni árás­ar­innar sögðu yfir­völd neita að birta skýrslu um eitranir úr fyrri árás­inni eða hvaða gasi hefði verið beitt. Í fjöl­miðla­við­tölum lýstu stúlk­urnar, sem lagðar höfðu verið inn á sjúkrahús, einkenni­legri gaslykt í skól­anum og að í kjöl­farið hafi þær fundið fyrir anda­teppu, doða, verkjum í fótum og erfið­leikum með gang.

Ríkis­fjöl­miðlar gáfu út að minnst 30 fjöl­skyldur hefðu lagt fram form­lega kvörtun til saksóknara. Yfir­völd lýstu því yfir að búið væri að skipa rann­sókn­art­eymi til að rann­saka árás­irnar í Qom en engar niður­stöður hafa verið birtar opin­ber­lega.

Á netinu hafa mynd­bönd verið í umferð sem sýna skóla­stúlkur í óhugn­an­legum aðstæðum á skóla­lóðum þar sem þær hósta og eiga erfitt með anda­drátt. Einnig eru til mynd­bönd frá sjúkra­húsum þar sem stórir hópar stúlkna þurfa lækn­is­að­stoð. Í febrúar greindi sjálf­stæður fjöl­miðill frá andláti 11 ára stúlku vegna eiturárásar í öðrum skóla í Qom, en yfir­völd neita því og ríkis­fjöl­miðlar greindu frá því að dánar­orsök hefði verið veiru­sýking í öndun­ar­færum og nýrna­sjúk­dómur. Fjöl­skylda 11 ára stúlk­unnar hefur greint frá því í fjöl­miðlum og samfé­lags­miðlum að dánar­orsök stúlk­unnar hafi verið smit­sjúk­dómur og nýrna­vandi. Írönsk yfir­völd þvinga oft fram opin­berar yfir­lýs­ingar og því óttast Amnesty Internati­onal að fjöl­skyldu­með­limir hafi verið beittir harð­ræði til að þvinga fram áður­nefnda yfir­lýs­ingu til samræmis við frásögn yfir­valda.

Yfir­völd þurfa að tryggja stúlkum öruggan og jafnan aðgang að menntun og vernda þær fyrir hvers kyns ofbeldi. Auk þess verða yfir­völd að tryggja að alþjóð­legum sendi­nefndum og full­trúum verði hleypt inn í Íran til að rann­saka þessar árásir.

Tengd frétt: Yfir­völd í Íran herja á tján­ing­ar­frelsið meðal annars með pynd­ingum á börnum