Kyn- og frjósemisréttindi

Hugtakið kyn- og frjó­sem­is­rétt­indi vísar til margskonar mann­rétt­inda sem skipta máli í öllu sem viðkemur kynhneigð, kynferði og frjó­semi. Rétt­indin tengjast fyrst og síðast sjálfs­for­ræði í ákvarð­ana­töku um eigin líkama og eigið líf, frelsi undan mismunun, þvingun og vald­beit­ingu, og rétt­inum til að njóta bestu fáan­legu kyn- og frjó­sem­is­heilsu.

+ Lesa meira

  • 20
    er fjöldi landa í Evrópu þar sem trans fólk þarf að fara í ófrjósemisaðgerðir áður en kyn þeirra er viðurkennt.

  • 23
    þúsund konur láta lífið árlega vegna hættulegra þungunarrofa samkvæmt Alþjóðaheilbrigðisstofnuninni.

  • 124
    aðildarríki Sameinuðu þjóðanna leyfðu samkynhneigðar athafnir í lok desember 2020.

  • 14
    milljónir unglingsstúlkna fæða börn árlega sem rekja má til nauðgana og óvelkominna þunganna.

    Kyn- og frjósemisréttindi

    Kjarni vandans

    Kyn- og frjósemisréttindi víða brotin

    Öll eigum við rétt á að taka ákvarð­anir er lúta að líkama okkar og heilsu, kynferði og frjó­semi, án ótta, mismun­unar eða þving­unar. En um heim allan er fólki refsað – af ríkis­valdinu, heil­brigð­is­starfs­fólki og/eða eigin fjöl­skyldu – fyrir að taka slíkar ákvarð­anir eða því er varnað þess að taka þær yfir­höfuð.

    Auk þess skortir margt ungt fólk aðgengi að upplýs­ingum, kynfræðslu og heil­brigð­is­þjón­ustu er varðar kyn- og frjó­sem­is­rétt­indi til að það geti notið öryggis og heil­brigðis. Hægt er að lesa nánar um kjarna vandans er lýtur að aðgengi að upplýs­ingum og heil­brigð­is­þjónustu, kynferð­isof­beldi, málefnum hinsegin fólks og þung­un­ar­rofi.

     

    Þú hefur rétt til að:

    • Taka ákvarð­anir er varða heilsu þína og sjálfs­mynd, líkama þinn og kynlíf
    • Biðja um og fá upplýs­ingar um heil­brigð­is­þjón­ustu
    • Ákveða hvort eða hvenær þú eignast börn
    • Ákveða hvort eða hvenær þú gengur í hjóna­band
    • Njóta aðgengis að getn­að­ar­vörnum; löglegu þung­un­ar­rofi ef um er að ræða nauðgun, sifja­spell eða ógn við líf eða heilsu; mæðra­vernd og annarri heil­brigð­is­þjón­ustu
    • Lifa án ótta við nauðgun og annað ofbeldi

    Hvað er Amnesty International að gera?

    Amnesty Internati­onal sinnir rann­sóknum á mann­rétt­inda­brotum, býður upp á fræðslu og þjálfun ásamt því að berjast fyrir umbótum sem stuðla að jafn­rétti og öryggi. Samtökin hafa lengi barist fyrir bættri löggjöf er snýr að kyn- og frjó­sem­is­rétt­indum og að ríki afnemi löggjöf er brýtur á rétt­indum fólks, eins og t.d. afglæpa­væð­ingu þung­un­ar­rofs og samkyn­hneigðar.

     

    Frá 2018-2021 vann Íslands­deild Amnesty Internati­onal að verk­efni í samstarfi við Samtökin ’78, Intersex Ísland og Trans Ísland fyrir bættri rétt­ar­stöðu trans og intersex einstak­linga á Íslandi. Mark­miðið var að tryggja rétt einstak­linga til að skil­greina kyn sitt sjálfir og fá laga­lega viður­kenn­ingu á kyni sínu með einföldum og áreynslu­lausum hætti. Íslands­deildin fagnaði því þegar laga­frum­varp um kynrænt sjálfræði var samþykkt á Alþingi árið 2019 í kjölfar mikillar samvinnu og herferðar Amnesty Internati­onal, Samtak­anna ’78, Intersex Ísland og Trans Ísland.

    Að auki miðaði verk­efnið að því að tryggja rétt­indi intersex fólks er lúta að líkam­legri frið­helgi, sjálfs­ákvörð­un­ar­rétti, bestu fáan­legu heil­brigð­is­þjón­ustu og frið­helgi einka­lífs. Amnesty Internati­onal leggur áherslu á að ríki tryggi jafn­rétti fyrir lögum óháð kynein­kennum, kynhneigð, kyntján­ingu og kynvitund.

    Tengt efni

    ÞITT NAFN BJARGAR LÍFI

    Þú ætlar að styðja og .

    Skrifaðu undir og Amnesty á Íslandi sendir viðeigandi aðilum bréf í þínu nafni. Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.

    Engar aðrar persónuupplýsingar en nafn þitt munu fylgja bréfinu á viðkomandi stjórnvöld.